Nederland kampt met een tekort aan leerkrachten en docenten. In het VO is dat al een tijd het geval. In het PO is het recent ontstaan, doch werd het al jaren geleden voorspeld. De vakbonden hebben aan de bel getrokken. Daarbij wordt de oorzaak gezocht bij de hoge werkdruk in het onderwijs en het te lage salaris. Hoewel deze beleving een feit is, is het de vraag of de focus daarop het probleem gaat oplossen. Vanuit het gedachtegoed van Waarderend Onderzoeken zou je het in een andere hoek moeten zoeken: vertel het andere verhaal.

Waarom de focus op salaris niet werkt
Uit onderzoek is gebleken dat de effecten van salarisverhoging na en paar maanden weg zijn. Geld is een extrinsieke motivatie die niet blijvend motiveert. Sterker nog, de nadruk erop kan zelfs eerder drukkend zijn op creativiteit en prestatie. Natuurlijk is een goed loon in het onderwijs belangrijk. Het werk is van onmisbare waarde voor onze maatschappij. Loon hoort als rechtvaardig ervaren te worden en werknemers te ontzorgen, zodat zij zich op hun werk kunnen richten. Bij herhaling aangeven dat docenten en leerkrachten onderbetaald worden, doet het imago van het beroep en daarmee het terugdringen van het lerarentekort geen goed.

Waarom de focus op werkdruk niet werkt
De aandacht voor werkdruk heeft het probleem de laatste jaren niet verkleind. Sterker nog, het heeft het versterkt. Het heeft geleid tot een cao die paradoxaal genoeg de werkdruk van schoolleiders heeft vergroot door de maatregelen die zij hebben moeten treffen. Alles dat je aandacht geeft groeit. Werkdruk is in de eerste plaats een stuk beleving en het gaat om de middelen die je hebt om er mee om te gaan. Zo blijkt stress alleen slecht te zijn voor je gezondheid als je denkt de stress slecht is. Wanneer je weet dat stress je lijf klaar maakt voor een prestatie en een uitdaging, blijkt het geen negatief effect te hebben, in tegendeel zelfs. En ook hier geldt: bij herhaling werkdruk maatschappelijk op de agenda zetten, doet het imago van het beroep en daarmee het terugdringen van het lerarentekort geen goed.

Wat wel werkt: vertel het andere verhaal
Wat zouden we dan wel moeten doen om het lerarentekort te verminderen? Aandacht besteden aan alle redenen om juist in het onderwijs te werken! Er werken zoveel mensen met hart en ziel, dag in dag uit. Die hebben prachtige verhalen over hetgeen zij meemaken met leerlingen, collega’s en ouders. Het is niet alleen belangrijk dat die verhalen verteld worden in de media. Het is essentieel dat deze vooral verteld worden op verjaardagen, feestjes en andere sociale gelegenheden. Vertel de mooiste en leukste belevenissen die je hebt gehad. Wat waren de momenten waarop je in je vezels ervoer: wat heb ik toch een fantastisch vak! Vertel dat verhaal met verve en met vuur en de kans dat je anderen aansteekt is een stuk groter.

Het is ook een waar verhaal
Die mooiste verhalen zijn minstens net zo’n waar als iedere klaagzang, zeker in de beleving van de verteller. Waarderend Onderzoeken gaat ook niet over het ontkennen van problemen of om grenzeloze positiviteit. Het gaat over het belichten van die kant van de werkelijkheid die ons het beste helpt om problemen, zoals het lerarentekort, het hoofd te bieden. Dan is de reden om te werken interessanter dan de reden om te verzuimen. Dan is werkplezier relevanter dan werkdruk. Het gaat om dezelfde waarheid en om de andere kant van de medaille: de kant die glanst.

Een verhaal dat we meer waar kunnen maken
Als leider in het onderwijs kan je die verhalen naar boven halen. Voer gesprekken met je leerkrachten en docenten over hun mooiste momenten, over hun werkplezier en hun beste proeven van vakmanschap. Ontsteek bij hen het vuur dat zij op verjaardagen door kunnen geven. Het mooie is, het werkplezier wordt er groter door en de werkdruk minder. Want voor beide is het nodig dat je autonomie en competentie ervaart. Laat dat nu naar boven komen in die mooie verhalen! Als die verhalen de nadruk blijven krijgen, dan zullen alle nieuwe leerkrachten en docenten in het onderwijs het gaan herkennen als zij in de praktijk komen werken. Want dan hebben wij het met elkaar waar gemaakt. En als het er toch te weinig zijn? Wellicht wordt het tijd om ook eens over andere manieren van onderwijs organiseren na te denken. Daar is net zo goed Waarderend Leiderschap voor nodig.

Wil je reageren op deze blog? Laat je reactie dan hieronder achter.

Deel deze blog met je netwerk.