“Daar moeten we beleid op maken!”
Een van de deelnemers uit het programma Waarderend Leiderschap in het onderwijs vertelde in het evaluatiegesprek hoe een leerkracht naar aanleiding van een gesprek de vrijheid nam om eens wat te proberen in de klas. Dat vond deze leider geweldig. Een andere leerkracht reageerde daar later op met een opmerking die het enthousiasme er weer uithaalde: “Daar moeten we dan wel beleid op maken!” Dat roept interessante vragen op. Is beleid een startpunt? Of is het een route? Of juist een eindpunt? We schetsen het eens vanuit het waarderend perspectief.
Beleid als startpunt
De roep om beleid komt vaak voort uit een behoefte aan duidelijkheid. Mensen willen dan graag vooraf weten waar men aan toe is en wat men kan verwachten. Daarbij vindt men het essentieel om zaken met elkaar af te stemmen. We moeten wel allemaal hetzelfde doen in dezelfde situatie. Beleid wordt dan als voorwaarde gesteld voor actie en verandering. Als het op deze manier een oplossing is voor het wegnemen van onzekerheid, vertraagt het de ontwikkelingen in het onderwijs. Want dat kost de nodige tijd vooraf en niet zelden deinst men terug voor besluiten wanneer men in de uitwerking bewust wordt van de consequenties ervan.
Beleid als richtinggevend aan het proces
Mensen die meer behoefte hebben aan vrijheid kunnen beleid ook belangrijk vinden. Die bekijken het meer als een beschrijving van een visie, van de gewenste situatie waar je naartoe wilt met elkaar. Vaak komen daar dan leidende principes uit voort, die richtinggevend zijn voor denken en handelen. Dat geeft meer ruimte om er je eigen weg in te vinden, terwijl er wel een gemeenschappelijke basis ligt. Essentieel is dan wel om met elkaar in verbinding te blijven over de vertaling van leidende principes. Anders gaat iedereen zijn eigen weg en verlies je elkaar in het proces naar de gewenste situatie. Daarnaast kunnen mensen ook gaan verstarren in principes. Als dat gebeurt kunnen oplossingen en mogelijkheden buiten beeld blijven.
Beleid als eindpunt van het proces
Een stelsel van afspraken en richtlijnen kan zeker waarde hebben. Ten eerste is het heel efficiënt. Het scheelt enorm veel tijd en denkwerk als je op een standaard kan terugvallen. Ten tweede is het heel waardevol om zaken vast te leggen, waarvan je weet dat het werkt. Dan verzeker je succes. Om met beleid efficiëntie en effectiviteit te bereiken, is het wel belangrijk om werkwijzen eerst uit te proberen. Door te experimenteren en te onderzoeken, ontdek je hoe zaken werken. Beleid is dan vastleggen wat we geleerd hebben aan het eind van het proces. Alleen is het wel belangrijk dat deze zoektocht richting en focus heeft.
Beleid en de fasering van Waarderend Onderzoeken
De fasering van Waarderend Onderzoeken verenigt de verschillende manieren waarop beleid van waarde kan zijn. Het beschrijft een duidelijke route in beleidsontwikkeling, waarvan wij weten dat die werkt. Het begint bij de vraag: “Waar willen wij meer van?” Dat geeft de noodzakelijke positieve richting en focus aan het te ontwikkelen beleid. Vervolgens vragen wij ons af: “Wat werkt er al op onze beste momenten?” Als wij dat in beeld hebben, dan leren we wat ons reeds effectief maakt. Daarna vragen wij ons af: “Hoe zou het idealiter kunnen zijn?” Dan maken wij ons een voorstelling van de gewenste situatie waar we naartoe willen. Als we in de volgende fase gaan kijken naar de weg ernaartoe, is er alle ruimte om iets te proberen en daarvan te leren. In de laatste fase wordt geëvalueerd wat beter gaat en vastgelegd wat werkt. De leidende principes van Waarderend Onderzoeken maakt dat het een gezamenlijk proces is waarin steeds verbinding en afstemming ontstaat.
Zo is beleidsvorming een levend proces dat zowel richting, ruimte en ruggensteun biedt. Het voorziet in de behoefte aan veiligheid, tempo, zekerheid, effectiviteit, verbinding en vrijheid.
Wil je reageren op dit blog? Laat je reactie dan hieronder achter.
Deel deze pagina met je netwerk: