Waarderend relatie herstellen

Een tijd geleden werd ik door een schoolleider gevraag om een leerkracht te coachen. De directeur schilderde deze af als een verschrikkelijke medewerker. Er moest echt wat veranderen en anders moest ze eruit. Tijdens de intake met de beoogde coachee, groeide bij mij juist een heel ander beeld: wat een onwijs gave leerkracht is dit! Dat vertelde ik ook aan de schoolleider, waarbij ik eraan toevoegde: “En jij bent een onwijs toffe peer, dus het zou totale kapitaalvernietiging zijn als jullie niet door een deur konden!” Omdat de relatie verstoord was, moest die eerst hersteld worden voor het coachingstraject ging starten. En natuurlijk deden we dat op een waarderende manier. Hoe werkt dat en waarom?

Mensen hebben eerst erkenning nodig
Als een relatie verstoord is, dan spelen negatieve emoties altijd een belangrijke rol. Zoals een collega ooit zei: “Emoties komen altijd van rechts. Die hebben voorrang.” Dus in het proces om de relatie te herstellen gaat daar eerst de aandacht naar uit. Vaak zal je zien dat er ergens een situatie is geweest die als een ontsteking van een bom heeft gewerkt: die heeft alles in gang gezet en de emoties doen oplaaien. Ook in dit geval. En feitelijk was het niet meer dan een enorm misverstand bij de eerste ontmoeting, die ervoor zorgde dat zij een negatief beeld van elkaar vormden. Dat voorval had pijn gedaan en die pijn vraagt erkenning.

Het gaat om het verlangen achter de frustratie
De eerste stap is dan ook dat betrokkenen, in een-op-een gesprekken met ons, hun hart kunnen luchten. Daarbij benoemen we de pijn, zodat men zich gehoord voelt. Vervolgens onderzoeken we welke behoefte erachter ligt: wat had men dan graag gewild? Waarom is dat belangrijk voor hen? Door ieder verwijt aan de ander om te zetten in een positief geformuleerd verlangen, maken we de feedback constructief. Het is vooral de helderheid van wat men wel wil, wat maakt dat er een keerpunt mogelijk wordt.

Waarna je op zoek kan gaan naar positieve beelden van de ander
Als mensen helemaal zijn leeggelopen op de negativiteit en we hebben daar positieve verlangens uit gehaald, ontstaat er ruimte om anders naar de ander te kijken. We vragen dan aan onze gesprekspartner om een situatie te schetsen waarin de ander op zijn best was. Als er dieptepunten zijn, zijn er ook hoogtepunten. Dus dat soort momenten vinden we altijd wel. Wanneer we doorvragen op wat de betrokkene op dat moment in de ander waardeerde, beschrijft deze doorgaans gedrag die aansluit bij diens behoefte. Dat geeft vertrouwen dat het mogelijk is om de relatie daadwerkelijk te herstellen.  

En inzicht krijgt in je eigen invloed op de situatie
We kunnen in het gesprek al concluderen: je weet wat je graag wilt en dat de ander daarin zou kunnen voorzien. Stel je nu voor dat de ideale situatie daar is, wat zou jij dan anders gaan doen? Het mooie van die vraag is dat de gesprekspartner positieve beelden van het eigen gedrag gaat schetsen. Gedrag dat constructief is en die er meestal voor gaat zorgen dat de ideale situatie ook daadwerkelijk gaat ontstaan. Vaak wordt gezegd dat het belangrijk is dat mensen hun eigen aandeel in een conflict zien. Het zien van de eigen invloed op de gewenste situatie is echter veel belangrijker, want dan worden mensen onderdeel van het succes en zien ze dat ze dat mede zelf in de hand hebben.

Dan brengen wij mensen bij elkaar
Het voorgaande komt aan bod in de individuele gesprekken die wij voeren ter voorbereiding van een gezamenlijk gesprek. Door hiervan verslagen te maken, hebben we zowel de behoeftes gecheckt als de constructieve taal vastgelegd. In het gezamenlijke gesprek vlechten we het in elkaar, in een net andere volgorde. We beginnen wel bij hetgeen erkenning nodig heeft. Vervolgens wordt gevraagd om de waardering voor de ander te uiten. Door dat van elkaar te horen, ontstaat er positiviteit en worden ook de behoeftes die daarna gedeeld worden, in een constructief daglicht gezien. Het afronden met afspraken is doorgaans een inkoppertje. Men verlaat het gesprek met een gefundeerd vertrouwen in de toekomst.

Dat kan met iedere professionele relatie
Hoe het verder ging met de eerdergenoemde schoolleider en die leerkracht? Tot hij naar een andere school ging, was zij voor hem een belangrijke speler in de schoolontwikkeling, juist omdat zij iemand was met het hart op de tong. De relatie was niet alleen hersteld, het was op professioneel vlak beter geworden. Dat hebben we al in diverse settings bereikt. Zo hebben we meegemaakt dat een heel team tegenover een directeur stond of een directie tegenover een MT. Zo’n voorbereidend gesprek kan derhalve ook met een groep zijn. We hebben ook leerkrachten gehad die als vriendinnen met elkaar gebrouilleerd waren, waar een heel team last van had, die na onze interventie professioneel weer konden samenwerken. Herstel betekent zelden dat het wordt als vanouds. Het betekent dat men met nieuwe inzichten weer samen door een deur kan.

Heb jij nu ook zo’n situatie in jouw school? Bijvoorbeeld omdat we midden in de formatietijd besluiten nemen waarbij zomaar van de vlam in de pan slaat of een veenbrand bovengronds oplaait. Wil je dan toch gerust op vakantie na een mooi herstelproces? Meld je dan via onze site aan voor een intake.

Deel deze pagina met je netwerk: