De ‘waan van de dag’-waan

In alle regio’s in Nederland zijn de scholen weer volop in bedrijf. Die start is meestal lekker overzichtelijk. We beginnen na de vakantie uitgerust en met goede moed. Aan het eind van het vorig schooljaar hebben we de voorbereidingen voor dit jaar getroffen. Dus aan het begin loopt alles doorgaans op rolletjes en voelt het nog alsof we de tijd hebben voor zaken. Een enkel brandje is zo geblust en dat voelt ook best lekker. Echter, na enkele weken zit je onbedoeld weer in de ‘waan van de dag’. Gek genoeg kun je dat juist het hoofd bieden, door ‘waan’ anders te benutten.

Wat is dat, de waan van de dag?
Als je in de waan van de dag zit, dan heb je het gevoel dat je geleefd wordt door alles wat er om je heen gebeurt. Er komen allemaal zaken op je af en het één is nog urgenter dan het andere. Het ene na het andere brandje vraagt om geblust te worden. Daarnaast vragen legio mensen je aandacht via de mail en dat moet je allemaal doorlopen. Je bent de hele tijd met andermans prioriteiten bezig. Tegen de tijd dat je aan je daadwerkelijke werk toekomt, is het al het einde van de dag. Een beetje murw vraag je je af: “Wat heb ik de hele dag nu eigenlijk gedaan?”  Je hebt het gevoel dat je niet veel bent opgeschoten. Is het tot zover al een beetje herkenbaar?

Het is ook letterlijk een waan
Als je in de waan van de dag zit, heb je dus het idee, dat jij niet aan het stuur zit. Dat je geen keuze hebt. En dat is natuurlijk daadwerkelijk een waanbeeld, want je hebt altijd keuze. Dat je erin meegaat, dat je op alles wilt reageren, dat is een keuze. En zo’n keuze is vaak gebaseerd op andere waanbeelden. Bijvoorbeeld het idee dat jij de enige zou zijn die het kan oplossen. Of de waan dat het mis gaat als jij je er niet mee bemoeit. Of de waan dat het überhaupt een ramp is als er wat misgaat. Als er letterlijk brand is, moet je natuurlijk blussen, maar hoe vaak is die figuurlijke brand daadwerkelijk een ‘brand’? Vaak gaat het meer mis als we overhaast zaken proberen te herstellen.

Dat vraagt om stilstaan
Kortom: de waan van de dag ontstaat door waanbeelden. Als we helder willen kijken, dan vraagt het om even stil te staan en de zaken te overzien. Wat is er echt aan de hand? Wat is daarin belangrijk en waarom? Wie heeft hier welk verlangen? Bij wie past dit het beste? Wie kan hier het beste bij helpen? Soms kun je voor een helder beeld beter even wachten tot de rook is opgetrokken en het stof is neergedaald. Dan mag er even tijd zitten tussen het bluswerk en het herstelwerk. Dat geeft ook even de tijd om stil te staan bij de vraag: wat gebeurt er als we niets doen? In de tijd willen zaken zich nog wel eens ‘vanzelf’ oplossen.

De waan als excuus
‘Maar als ik echt in de waan van de dag zit, dan heb ik daar geen tijd voor!’ zullen sommige misschien denken. Dan is de waan van de dag wellicht ook een comfortabel excuus om geen keuzes te hoeven maken. Misschien wil je de zaken niet helder bekijken en overzien, omdat je stiekem weet dat er dan harde besluiten genomen moeten worden die ergens pijn gaan doen. Dan is de waan van de dag een lekkere hoop zand waar je je kop in kunt steken. Weet dan wel: als jij geen keuzes maakt, dan worden ze uiteindelijk voor je gemaakt. Het is altijd fijner om je verantwoordelijkheid te nemen en de verkeerde keuzes te maken dan je onmachtig te voelen.

Dus doe maar net alsof
Wat gaat dan wel helpen tegen de waan van de dag als je er toch zo inzit? Vervang het waanbeeld door een ander beeld. Ook al geloof je dat beeld niet, je kunt jezelf beter voor de gek houden met gedachten die wel helpen. Bijvoorbeeld: “Ik heb alle tijd van de wereld. Er kan toch niet iets echt misgaan. Uiteindelijk komt het wel goed.” Of: “Ik ben kalm en heb het overzicht. Ik heb het lef om duidelijke keuzes te maken.” Waarom dit helpt? De waarderende aanpak leert ons, dat waar wij steeds onze gedachten op richten, dat wordt uiteindelijk onze werkelijkheid. Dus het gaat er niet om of het waar is, het gaat erom of het van waarde is en je wil dat het waar wordt. De waan van de dag is waardeloos. In welke toestand wil jij wel zitten? Hoe verwoord je dan jouw ideale zelfbeeld als leider?

Deel deze pagina met je netwerk: