Deze week is er een boek uitgekomen van Sanne Bloemink: “Diagnosedrift: Hoe onze label cultuur kinderen tekort doet.” Zoals in de Groene Amsterdam staat: “Diagnosedrift roept op tot een fundamenteel andere visie op opvoeding en onderwijs. We moeten onze aandacht minder vestigen op de stoornis, de afwijking of het ‘etiket’, en in plaats daarvan onderzoeken hoe alle kinderen op hun eigen manier tot bloei kunnen komen.” Vanuit het gedachtegoed van Waarderend Onderzoeken kan ik het daar alleen maar hartgrondig mee eens zijn. Tegelijkertijd sprak ik afgelopen week een moeder, die vertelde dat de diagnose dat haar zoon autistisch is, haar juist heeft geholpen. Zit er dan toch waarde in een diagnose?

Diagnose als excuus
Hoe de diagnosedrift schadelijk kan zijn hebben wij zelf ondervonden met een van onze kinderen. In groep 3 wilden de juffen dat onze dochter werd onderzocht op ADHD, omdat zij zich met haar geen raad wisten. Dat wordt onderzocht met vragenlijstonderzoek wat zij onder andere invullen. De kans is dan groot dat je de diagnose vindt die je zoekt. En zo geschiede. Een jaar later kwam het onderzoek dat daar bovenop dyslexie vaststelde. En vervolgens zei de school dat zij geen adequate begeleiding konden bieden omdat er sprake was van ‘co-morbiditeit’. Een verschrikkelijke term: je kind heeft meer dan één afwijking en is daardoor een lastig geval. Voor de school was de diagnose een excuus voor hun eigen handelingsverlegenheid. Het ligt niet aan hen dat het kind zich niet volgens de norm ontwikkelt. Het ligt aan het kind zelf. Passend onderwijs bleef daardoor uit, tot wij zelf ingrepen en naar een andere school gingen.

Diagnose als erkenning
Voor de moeder van het kind met autisme was de diagnose wel een bevrijding. Het gaf haar erkenning voor het feit dat haar zoon anders was en het was verklarend voor zaken die speelden op school. Bepaald gedrag is dan niemands schuld. Het wordt logisch en daarmee juist ‘normaal’. Deze inzichten hielpen juist om een passende school en een adequate leeromgeving te vinden. Dat het zo kan werken, herken ik wel. Zelf heb ik ooit de diagnose dyslexie gekregen en dat heeft juist mogelijkheden geopend die er daarvoor niet waren. Het was een stuk makkelijker om te accepteren dat bepaalde zaken niet vanzelf gingen. Ik was niet dom, in tegendeel. Ik moest voor bepaalde zaken alleen op een andere manier mijn best doen.

Diagnose als gebruiksaanwijzing
Ieder mens is een logisch geheel. Tegelijkertijd is iedereen verschillend en daarom snap je de logica van de ander niet altijd. Om dat vervolgens als afwijkend te zien, is eigenlijk nogal arrogant. Dan verhef je jezelf tot norm. Hoe gaaf is het als diagnoses niet over afwijkingen gaan, maar over de gebruiksaanwijzing? Dat het inzicht geeft in iemands logica, zodat je die kan volgen? Dat het inzicht geeft in het potentieel en wat werkt om dat tot bloei te laten komen? Dat zou toch fantastisch zijn! Als je weet hoe jouw systeem werkt, kan je bereiken wat je wilt. Hoe geweldig dat kan zijn heb ik nog het meest ervaren met mijn Management Drives profiel. Daarmee leerde ik zowel mijzelf als anderen beter begrijpen. Wat daarvoor nog buiten mijn waarneming viel, werd juist iets dat ik kon hanteren. Dan maakt een diagnose je juist handelingsbekwaam.

Dan worden diagnoses zinnig
Kortom: als het gericht is op wat er wel werkt, dan heb je echt wat aan een diagnose. Wat niet werkt wordt dan vaak ook irrelevant. Zo heb ik er mijn voordeel mee gedaan dat ik langzaam lees. Ik hoef iets maar één keer te lezen om het te onthouden. En bij mijn dochter blijkt de term co-morbiditeit totale onzin, omdat dyslexie en ADHD-achtige kenmerken voortkomen uit dezelfde geweldige kwaliteit: beelddenken. Evenzo heeft iemand met autisme in mijn ogen geen afwijking, die draait gewoon op een ander ‘besturingssysteem’. Voor een Apple heb je andere software nodig als voor een Windows computer. Evenzo heb je bij autisme een andere benadering nodig om aan te sluiten bij hun logica, beleving en onderwijsbehoefte. Dat maakt het natuurlijk niet direct makkelijker, maar wel logisch en hanteerbaar.

En labels?
Ligt eraan hoe je ermee omgaat. ‘Handle with care.’ Mensen zijn niet hun label. Het is niet hun identiteit. Het is hooguit een grofmazige indeling in verschillende soorten gebruiksaanwijzingen. Uiteindelijk is het veel belangrijker dat iedereen inzicht krijgt in z’n eigen potentieel en hoe dat tot bloei kan komen. Op dat punt blijf ik het hartgrondig met Sanne Bloeming eens.

Wil je reageren op deze blog? Laat je reactie dan hieronder achter.

Deel deze pagina met je netwerk: