Het onzinnige van de lat hoog leggen
Of ik hoor het de laatste tijd vaker, of het valt mij gewoon meer op: mensen die over zichzelf zeggen “Ik ben iemand die de lat hoog legt.” Aan de ene kant klinkt daar ambitie uit en dat is natuurlijk prima. Doch als het gaat om het daadwerkelijk realiseren van ambitie, is het eigenlijk onzinnige beeldspraak. Dat wordt duidelijk als je het vertaalt naar de praktijk van de sport waar het vandaan komt. Het is belangrijk om dat aan te stippen, omdat steeds meer duidelijk wordt hoeveel last mensen hebben van prestatiedruk.
Waarom het niet helpend is
Als mensen zeggen dat zij de lat hoog leggen, dan kan het zijn dat ze bedoelen dat ze hoge doelen stellen. Dat ze niet snel tevreden zijn met resultaten en prestaties. Hoge doelen ambiëren kan heel motiverend zijn. Alleen bedoelen mensen met de beeldspraak van de lat vaak ook dat zij voor zichzelf een hoge norm stellen. Dan is het een doel waarvan zij vinden dat zij het altijd moeten halen voor ze tevreden zijn. Het effect ervan is, dat zij iedere keer een negatief oordeel over zichzelf hebben, als ze tegen de lat aan springen in plaats van eroverheen. Het risico daarvan is, dat je daarmee je eigen teleurstelling creëert en een negatief zelfbeeld ontwikkelt. Er zijn best wel wat mensen in het onderwijs die daardoor dagelijks het gevoel hebben dat zij tekortschieten.
Waarom het zelfs onzinnig is
De beeldspraak van de lat hoog leggen, komt natuurlijk uit de atletiek. Als we eens kijken hoe deze mensen de sport beoefenen, dan leggen zij nooit de lat gelijk hoog. Die wordt altijd eerst op een hoogte gelegd waarvan zij vrij zeker zijn dat ze het halen. Dat eerste succes is belangrijk voor het gevoel en het zelfvertrouwen. Je merkt al een beetje hoe het zit met de vorm van de dag. Vervolgens wordt iedere keer de lat weer een stukje hoger gelegd, waardoor je progressie ervaart. Gaandeweg werk je toe naar de grootste prestatie. Uiteindelijk komt die op een niveau te liggen waarvan de sporter ook wel weet dat de kans steeds kleiner wordt dat het lukt. Ze mogen niet voor niets meerdere pogingen doen. En als de derde keer ook niet lukt, dan weten ze: het zat er vandaag niet in. De prestatie van de dag gaat evenwel over de hoogte die je wél gehaald hebt en daar mag je trots op zijn.
Hoe je realistisch de lat kunt benutten.
Er is een klassiek verhaal van een generaal in het Amerikaanse leger, die zijn manschappen leert waarom het belangrijk is om in de ochtend je bed op te maken. Het is het eerste doel dat je kunt halen op de dag. Het is een eenvoudig doel en het geeft je direct een goed gevoel als je het gedaan hebt. En als je de rest van de dag veel pogingen hebt gedaan om over andere latten te springen, dan kan je ’s avonds als je moe bent in ieder geval in een fijn bed terecht. Zo zijn er iedere dag kleine praktische doelen te stellen, waarbij je iedere keer blij kan zijn met de hobbel die je ervoor genomen hebt. Het zijn toch kleine sprongetjes waar je even energie in hebt gestoken. En als je aan het eind van de dag de laatste lat gemist hebt, kun je tevreden terugkijken op wat er allemaal wel gedaan en gelukt is.
Wat je wel kunt met die hoge lat
Natuurlijk dromen hoogspringers wel van het springen over die hoge lat. Daar komt hun motivatie vandaan om dagelijks gedisciplineerd te trainen en zich klaar te maken voor grootse prestaties. Die lat gaat dus ook niet over je dagelijkse doelen, maar over de momenten waarop de prestatie er echt toe doet. Sporters leren om dat te visualiseren, om het zich voor te stellen. Zij stellen zich voor hoe die dag begint, hoe ze in de focus komen, hoe de eerste sprongen gaan en hoe precies die ene aanloop en sprong gaat die hen over die lat heen brengt. Door het zich voor te stellen, ontwikkelen ze het vertrouwen dat het mogelijk is. Het bijzondere is dat je tegelijkertijd je lichaam traint om het daadwerkelijk te doen, omdat die op de visualisatie reageert.
Welke sprong ga jij visualiseren?
Dat werkt ook voor de momenten waarop het presteren er voor jou toe doet. Bijvoorbeeld dat ene gesprek met boze ouders, waarbij je je voorstelt dat zij daar een logische reden voor hebben en dat jij daarachter komt door je geweldige vragen en zo de sfeer weet te keren. Of die ene belangrijke presentatie voor een kritisch publiek, waarbij je je voorstelt dat zij juist gekomen zijn omdat jij zo’n mooi verhaal hebt dat voor hen essentieel is om te horen. Of die dag waarop de inspectie langskomt en je met elkaar de hele dag hebt doorlopen en je voor je ziet wat voor een geweldige ervaring dat gaat zijn voor de inspecteur. Als je je voorstelt hoe je over die lat gaat springen, maak jij jezelf helemaal klaar om het te laten lukken.
Deel deze pagina met je netwerk: