Het waarderend groepsinterview, hoe dan?

Het wordt al een hele tijd als een mogelijke werkwijze genoemd in de trainingsmap van ons programma Waarderend Leiderschap in het onderwijs: het waarderend groepsinterview. Zelf heb ik dat een aantal keer toegepast in kleinere teams als het ging om het onderzoeken van de kracht in hun samenwerking. Dat het voor anderen qua aanpak iets meer tekst en uitleg nodig heeft, merkte ik toen een van de deelnemers van het vervolgprogramma het op de derde trainingsdag eens wilde oefenen. Dat maakte mooi zichtbaar wat er belangrijk is in deze aanpak.

De waarde van het waarderend interview
Het waarderend interview is een van de basis werkvormen in de waarderende aanpak. In 1-op-1 gesprekken wordt dan een persoonlijk relevant hoogtepunt onderzocht, dat inzicht geeft in het aanwezige potentieel. Dat maakt mensen bewust van hun drijfveren, kwaliteiten en verlangens tot verdere ontwikkeling. We gebruiken het ook regelmatig om het potentieel van een team en de kracht in de onderlinge samenwerking in kaart te brengen. Dat werkt prima, omdat men op scholen vaak in wisselende samenstellingen samenwerkt, waardoor er een diversiteit aan ervaringen is vanuit ieders persoonlijke perspectief. Alles dat daaruit naar voren komt, is in het team aanwezig als drijfveer, kracht en verlangen. Als je dat verzamelt geeft het een herkenbaar en enthousiasmerend beeld.

Wanneer een waarderend groepsinterview relevant is
Bij een waarderend groepsinterview wordt niet één persoon geïnterviewd, maar de groep als geheel. Dat is alleen relevant als het gaat om de samenwerking zoals die tussen alle actoren gezamenlijk plaatsvindt. Dan hebben we het doorgaans over kleinere teams, zoals bijvoorbeeld een managementteam, een bouw, sectie of werkgroep. Daarbij gaat het dan om het onderzoeken van een moment van het beste in de samenwerking waar iedereen bij was. Meestal gaat het dan om een bepaald overleg of iets waar men gezamenlijk aan gewerkt heeft. Omdat het om een gezamenlijke ervaring gaat, vraagt dat een specifieke aanpak van de interviewer.

Wat er tijdens de oefening gebeurde
Degene die het groepsinterview ging oefenen, had een mooie inleiding als het ging om de vraag. Het was helder van wat voor soort situatie zij graag een beeld wilde vormen. Een van de teamleden had dan ook snel een voorbeeld paraat. De interviewer wist dat al luisterend en vragend helder te krijgen. Zij had oprechte aandacht voor het verhaal van de ander. En daardoor was iedereen getuige van een mooi waarderend interview. Alleen was het geen groepsinterview, omdat de rest niet meedeed. Hoe pak je zoiets dan wel aan?

Het begint bij de gezamenlijke keuze
Het groepsinterview is een proces waar je iedereen bij wilt betrekken. Dus als een van de teamleden met een voorbeeld komt, toets je of dat voorbeeld herkend wordt. In hoeverre zien anderen het ook als een interessant hoogtepunt in de samenwerking? Of komen er nog andere voorbeelden uit de groep naar voren? Als interviewer begeleid je dus eerst het keuzeproces van het verhaal dat verteld en onderzocht wil worden.

Waarna samen de film wordt ontwikkeld
Als de keuze is gemaakt, komt de vraag: Waar begint dit verhaal? Iemand zal als eerste het startpunt van ‘de film’ vertellen. Het is belangrijk om te checken of anderen dat ook zo zien, of dat er nog een eerder moment relevant is voor het verhaal. Daarbij sta je bij een flipover, waarbij je voor iedereen zichtbaar de stappen in het verhaal opschrijft die door teamleden worden verteld. Meestal is het voldoende om door te vragen met “En toen?”, waarbij het mooi is om dan de groep rond te kijken en eventueel met een rustige onderhandse zwaaibeweging duidelijk te maken dat ieder ander de volgende stap mag vertellen. Zo maak je stapsgewijs het verhaal compleet.

En de rest eenvoudig geïnventariseerd wordt
Daarmee heb je de moeilijkste fase van het interview gehad, want de vragen die daarna komen nodigen iedereen uit om te noemen wat in hen op komt. Alle reacties zijn dan relevant en de volgorde van de antwoorden doet er niet zo toe. De volgorde van de vragen des te meer: “Wat maakt dat dit een hoogtepunt is in jullie samenwerking?”, “Waar kunnen jullie trots op zijn?”, “Hoe is jullie dat gelukt?”, “Wat heb je gewaardeerd aan de manier waarop er samengewerkt is?” en “Stel dat jullie als team nog sterker kunnen worden, wat zouden jullie dan meer willen doen of ontwikkelen?” Bij al deze vragen schrijf je de antwoorden op een nieuwe flap en diep je iedere vraag helemaal uit met “En wat nog meer?”.

Dit groepsproces kun je reeds vooraf helder maken
Net als bij het waarderend interview is de inleiding bij een waarderend groepsinterview belangrijk. Je kunt iedereen daarbij meenemen in het proces. Bijvoorbeeld: “We gaan nu met elkaar een moment onderzoeken waarin jullie samenwerking op zijn best was. Daarvoor gaan we eerst kijken welke verschillende voorbeelden jullie hebben. Daaruit kiezen jullie degene die het beste een beeld geeft van jullie potentieel. Daarna ga ik dat verhaal bij jullie uitvragen en dat begint bij het gezamenlijk vaststellen van hen beginpunt: de openingsscène van ‘de film’ die we samen verder gaan ontwikkelen. Als het hele verhaal verteld is, gaan we onderzoeken wat het zegt over jullie drijfveren, kwaliteiten en verlangens. Daarbij zal ik heel veel vragen stellen en daar mogen jullie allemaal op antwoorden. Breng iets in zodra je voelt dat het volgens jou belangrijk is. Sommige vragen zal ik ook bij herhaling stellen, net zolang tot jullie geen nieuwe antwoorden meer hebben. Ik zal op de flap aantekeningen maken, zodat jullie het kunnen volgen en benutten.”

Waar zie jij een mooie kans om dit eens te proberen?
En neem dan vooral dit spiekbriefje mee als leidraad voor het proces van het Waarderend Groepsinterview.