Hoe je opbrengstgericht werken wel leuk maakt

Scholen zijn verplicht om opbrengstgericht te werken. Van schoolleiders hoor ik vaak dat het in de praktijk moeizaam van de grond komt omdat het een hoop negativiteit oproept. Aan toetsen hangt een aura van beoordeling. En de vraag is zelfs: wie wordt er beoordeeld? “De toets meet hoe goed de leerkracht onderwijs heeft gegeven” wordt wel eens gesteld. En de afrekencultuur in het onderwijs zorgt er vervolgens voor dat scholen meer met administreren en verantwoorden bezig zijn, dan met leren. Zo wordt het natuurlijk nooit leuk om data te analyseren.

Een interessant advies
De Onderwijs adviesraad schrijft in zijn recente advies over “Toegevoegde waarde” dat scholen datamanagement lastig vinden en onvoldoende expertise in huis hebben. In haar reactie op dat rapport geeft Meta Krüger, lector Leiderschap in het Onderwijs aan de Academie voor Schoolleiderschap Penta Nova, aan dat zij herkent dat het op scholen ontbreekt aan een onderzoekende houding, onderzoeksvaardigheden en een leercultuur. Interessant is dat zij adviseert om dat te bevorderen door het proces om te draaien: stel eerst de vraag waar je het antwoord op wilt weten en ga dan op zoek naar de gegevens.

Krijg jij al zin in onderzoeken bij deze vragen?
Mooi is dat Meta stelt dat het al kan beginnen met een kleine vraag van een leerkracht. Met de voorbeelden die zij geeft, ontsnapt zij evenwel niet aan het denken in ‘tekort’ wat zo’n gemeengoed is het onderwijs. Ervaar het zelf maar. Word jij blij van deze onderzoeksvragen?

• Hoe komt het dat de leerlingen niet gemotiveerd zijn?
• Hoe komt het dat de resultaten van mijn klas achteruit in plaats van vooruit gaan?
• Waarom bereiken we de doelen niet die we gesteld hebben?

Vragen die wel motiveren
Om bij de vragen te beginnen is absoluut een waardevol advies. Omdat je altijd krijgt wat je vraagt, moet je goed over die vragen hebben nagedacht. Waar richt ik de aandacht op? Wat zijn de opbrengsten van de vraag? Levert het echt leerwinst op? De voorbeeldvragen kan je dan makkelijk omdraaien:

• Wanneer waren de leerlingen het meest gemotiveerd? Wat gebeurde op de piek van hun prestatie?
• Wat maakte dat de eerdere resultaten van mijn klas beter waren? Wat maakte dat zij toen beter presteerden?
• Wat kunnen wij leren van de doelen die wij behaald hebben? Wat heeft gewerkt om succes te boeken.