“Hoe startgesprekken zinvol worden”

Vanuit het gedachtegoed van ouderbetrokkenheid 3.0 beginnen steeds meer scholen het jaar met startgesprekken of omgekeerde tienminutengesprekken. Het is een essentiële stap om tot een betere samenwerking met ouders en leerlingen te komen. Inmiddels zijn ze geweest en bereiken mij naast de succesverhalen ook de berichten dat de gesprekken doodslaan en leerkrachten ze als zinloos ervaren. Zij willen er mee stoppen omdat zij er te weinig uit halen. Doodzonde, want een goed begin is het halve werk.

Moeilijke vragen voor ouder en kind
Onlangs sprak ik een moeder die voor haar jongste zoon een formulier ingevuld had met voor haar al lastige vragen over de sterke punten en aandachtspunten van haar kind. Daar was zij met haar man even voor gaan zitten. Tot haar verbazing bleek haar oudste dochter een gesprek met de leerkracht te krijgen waarbij de ouder alleen mocht luisteren en waarbij haar dochter dezelfde lastige vragen kreeg. “Komt goed mams,” had zij haar gerustgesteld. En toen begon het gesprek. “Waar ben je goed in?” vroeg de juf. “Korfbal” zei ze. Duidelijk niet geheel tevreden met het antwoord vroeg de juf: “En waar ben je nog meer goed in?” “Zwemmen” antwoordde zij. Ook daar bleek de juf niet mee uit de voeten te kunnen. “Wat heb je van mij nodig dit schooljaar?” ging zij verder. “Niets!” zei de leerling. Al met al een kort en zinloos gesprek.

Die veel te abstract zijn
Wat maakt dat het voor ouders en kinderen moeilijke vragen zijn? Als je vraagt naar de sterke eigenschappen en aandachtspunten, vraag je direct naar abstracte beelden: naar zaken als karakter, vaardigheden en gedrag. Dat is normaal voor sociale wetenschappers en allerlei andere mensen die daar dagelijks mee bezig zijn, maar het gros van de mensen heeft het antwoord daarop niet zomaar paraat. Daar staat men niet zo bij stil. Zeker niet op het niveau waarop je als school de informatie wilt hebben.

Wat je nodig hebt is een verhaal
Als je een beeld wilt hebben van de sterke punten en van hetgeen de leerling van jou als leerkracht nodig heeft, dan heb je eerst een concreet verhaal nodig. Een verhaal over een hoogtepunt dat het kind heeft meegemaakt. Wanneer was de leerling op zijn best? Wat was de situatie? Wat gebeurde er? Iemand moet eerst helemaal in het verhaal zitten, terug in de beleving van het moment, om te kunnen ontdekken welke kwaliteiten daarin verborgen liggen. Het is uiteindelijk veel makkelijker om abstracte conclusies uit praktijkervaring te trekken.

En effectieve verdiepingsvragen
Mits je vervolgens goed doorvraagt op wat de ouder of leerling vertelt. Wat maakt dat de leerling op zijn best was? Hoe is het gelukt om het voor elkaar te krijgen? Wat heeft de leerling daarvoor moeten doen? Op deze wijze komen de sterke eigenschappen als vanzelf naar boven. En als zij dat niet zo makkelijk vinden, kan jij ze helpen door te vertellen wat voor geweldigs jij in het verhaal hoort. De kwaliteiten die naar boven komen, zijn daarnaast ook nog eens ‘evidence based’. Dus de waarde van de inzichten is vele malen groter, zeker daar het nog weleens tot verrassende ontdekkingen leidt. Als je zo goed inzicht krijgt in je potentieel en je diepste verlangens, dan is het ook makkelijker om aan te geven wat je nog graag zou willen leren. Die vraag is ook belangrijker en makkelijker te beantwoorden dan: wat heeft de leerling van de leerkracht nodig.

Kortom: een strategie en een aanpak die werkt
Dat ontdekten bijvoorbeeld de deelnemers aan het programma Waarderend Leiderschap in het onderwijs. De één werd geconfronteerd met bovenbouwleerkrachten die de kindgesprekken wilden afschaffen. Na haar aanwijzingen om naar concrete positieve ervaringen in de klas te vragen en die uit te diepen, werden de leerkrachten al snel enthousiast, gingen aan de slag en hebben geweldige verhalen gehoord en zinvolle gesprekken gevoerd met de kinderen. Een andere deelnemer had voor het startgesprek met ouders slechts aan één vraag genoeg: “Wat is de mooiste ervaring geweest op school waar uw kind thuis over verteld heeft?” Hij hoefde nog nauwelijks moeite te steken om de informatie te krijgen die hij wenste. Het was zogezegd ‘zacht werken’.

Tijdens mijn terugkerende workshop kun je deze aanpak ervaren
De workshop is gratis en vindt meerder keren per jaar plaats: “Waarderende Ouder- en kindgesprekken: hoe je er samen wél uitkomt”.
Kijk hier wanneer de volgende workshop plaatsvindt en meld je meteen aan.