“Is er leven na de inspectie?”

Bij meerdere scholen heb ik iets waargenomen waar ik recent een patroon in ben gaan herkennen. De school heeft de zaken onvoldoende op orde. De inspectie gaat komen en met man en macht wordt samengewerkt om alles kloppend te krijgen. Men werkt saamhorig met veel energie, tot de inspectie de school een voldoende geeft. Vervolgens zakt het in en ongemerkt glijdt men af naar een volgende crisis. Wat is er aan de hand? En wat is er nodig om dat patroon te keren?

Crisis haalt het beste in ons naar boven
Als ik in teams vraag naar een moment waarop zij op hun best waren, dan komt er vaak een voorbeeld van een crisis of een calamiteit naar boven. Wat maakt dat mensen dan op hun best zijn? Zij hebben focus. Het doel is duidelijk. Het doel is voor iedereen belangrijk, dus zetten we de schouders eronder. Er is tijdsdruk, dus er is geen tijd en ruimte voor gezeur. Ook wordt het leiderschap van de directeur geaccepteerd, want iedereen begrijpt dat iemand met overzicht de knopen moet doorhakken en dat de rest hard moet werken. Kortom: een crisis haalt het beste in ons naar boven.

Klaar? Tijd voor ontspanning en ruimte
Iedereen is al die tijd bezig geweest om te doen wat er moet gebeuren. Als de inspectie de inspanningen beloont, kan men een punt zetten achter een periode. Er is dan behoefte aan rust, ruimte en ontspanning. Ook de leiding laat dan graag even de touwtjes vieren, want dat heeft iedereen verdient. En volkomen terecht. Doch langzaamaan wordt die ruimte door de een benut om z’n eigen ding te doen. De ander wacht een beetje af wat er gaat gebeuren. Langzaamaan gaat men ‘zwemmen’ in de ontstane leegte en komt er weer ruimte voor gedoe en gezeur. De saamhorigheid sijpelt weg. Als er geen crisis is, dan gaan we zo de volgende creëren, onbewust.

Nieuw elan, nieuw doel
Het is doodzonde om het moment van rust en ontspanning zo ongebruikt te laten. Het is prima om even stil te staan en een pas op de plaats te maken, maar als je de saamhorigheid wil vasthouden en de energie wilt benutten van eenieder, dan is het nodig om de tijd te gebruiken om een nieuwe stip op de horizon te plaatsen. Maar nu gaat het niet om een doel dat moet van de inspectie, maar om een doel dat een gezamenlijk verlangen van het team en de directie beschrijft. Het gaat dan om het bepalen van de richting waar je met elkaar naartoe gaat.

Jij kan leven na de inspectie laten ontstaan
Na de inspectie is het tijd voor een ander leiderschap. De crisis is over, dus de daadkracht kan uit de overdrive. Je blijft wel sturen, maar nu op een proces waarin waarderend wordt onderzocht wat leven geeft binnen de school. Waar zit de passie en energie? Wat betekent dat voor ons potentieel? Waar zit ons verlangen. Op deze wijze ontstaat er nieuw elan. Een nieuwe energie die heel anders is dan die van de calamiteit. Je maakt de stap van overleven naar leven; van moeten naar willen. Mensen gaan niet zwemmen omdat ze geen richting en focus hebben. Er is geen reden voor gedoe en gezeur. Er is weer reden om er samen de schouders onder te zetten. Met plezier. Het is essentieel dat jij als leider sturing geeft aan het proces om tot een nieuw gezamenlijk verlangen te komen. Het wordt van jou verwacht. Jij bent de enige die erboven staat.

Wil je dat leren?
Dat kan in het programma “Waarderend Leiderschap in het onderwijs”. Op 5 en/of 8 februari 2016 start er een nieuwe groep. Het lijkt mij geweldig om jou erbij te hebben. Je bent van harte welkom.

Wil je reageren op deze blog? Laat je reactie dan hieronder achter.