Toen tijdens de eerste lockdown vooral vanuit het onderwijs zorgen over achterstanden werden geuit, hebben we al een relativerende blog geschreven om het begrip ‘achterstand’ in het juiste perspectief te plaatsen. In het onderwijs is het een manier van kijken die ons niet helpt. Opvallend is dat de laatste paar weken vooral economen over elkaar heen buitelen om duidelijk te maken dat we afstevenen op een nationale ramp als we niet iets doen aan de achterstanden die kinderen nu in hun ontwikkeling oplopen. Graag maak ik duidelijk dat deze zorgen onterecht zijn en deze boodschap zowel schadelijk kan zijn als dat het volstrekt overbodig is. Geloof mij, de kinderen die nu opgroeien zijn een kansrijke generatie.

Er is al enorm veel geleerd in het onderwijs
In de eerste plaats gaan de economen voorbij aan het grote verschil tussen de eerste en de tweede lockdown als gekeken wordt naar de onderwijspraktijk. In de eerste lockdown lag de focus vooral op het zinvol bezighouden van de kinderen met herhalingsstof. Daarnaast duurde het even voor alle kinderen in beeld waren die vanwege de omstandigheden thuis, beter op school les konden krijgen. Met de tweede lockdown zijn de scholen gelijk overgeschakeld naar daadwerkelijke lesprogramma’s. Men is online verdergegaan waar men offline gebleven was. Daarbij zie je dat er overal geleerd is van de eerste keer. Heel veel onderwijs wordt op dit moment interactiever en effectiever verzorgd. Bovendien had men nu gelijk in beeld welke kinderen beter op school les konden krijgen. Kortom: het onderwijs is volop in ontwikkeling en dat geeft alle vertrouwen dat men daar ook na de lockdown mee verder gaat. Laat dat maar aan de vakmensen over.

Economen mogen bewust zijn van het anticiperende principe
Onderzoeken is beïnvloeden. Datgene wat economen zeggen en voorspellen is van invloed op de psychologie van mensen. Als je gaat roepen dat er een hele generatie verloren gaat, dan kan dat een schadelijk beeld zijn met onbedoelde effecten voor zowel de kinderen als degenen die hen begeleiden in hun ontwikkeling. Het anticiperende principe in Waarderend Onderzoeken, zegt dat hetgeen waar wij onze aandacht op richten, onze werkelijkheid wordt. In plaats van deze generatie op te zadelen met een zelfbeeld van een ‘verloren generatie’ is het belangrijk dat zij juist gezien worden als een ‘kansrijke generatie’. Het Pygmalion-effect zegt daarnaast dat de verwachtingen van leraren onbewust de prestaties van leerlingen beïnvloeden. Dus we hebben het juist nodig dat iedereen in het onderwijs gelooft dat deze generatie over een enorm potentieel beschikt en dat het er hoe dan ook uit gaat komen.

En geloof mij die verwachting is ook volkomen terecht
Want het is ook een periode vol met nieuwe en andere kansen. Zo zijn veel kinderen juist zelfstandiger geworden in deze periode. Ouders mochten na de eerste lockdown niet meer de school in en de kinderen moesten veel meer zelf doen. Die ontwikkeling helpt juist weer in het onderwijs in de tweede lockdown. Daarnaast begrijpen ouders nu veel beter waar leerkrachten tegenaan lopen. Daarmee komt de samenwerking tussen ouders en de school op een veel hoger niveau, waarbij over en weer de deskundigheid en de ervaring wordt gerespecteerd. Natuurlijk geldt dat niet voor alle kinderen en ouders en is er een groep die nadrukkelijk bepaalde aandacht vraagt om het aanwezige potentieel tot bloei te laten komen. Wel is het zo dat die groep juist nu veel beter in beeld is dan hiervoor. Dat biedt juist meer dan ooit de kans om de leeromstandigheden voor deze kinderen te verbeteren. We hebben er dan niets aan als economen gaan praten over een ‘Deltaplan’ alsof het gaat om het beperken van risico’s. We hebben veel meer aan economen die praten over een ‘Investeringsplan’ voor het onderwijs om de kansen te benutten die nu aan de oppervlakte zijn gekomen.

Na een crisis komt een bloeiperiode
Bovendien vergeten de waarschuwende economen een wetmatigheid die in de geschiedenis iedere keer naar voren komt: na een crisis komt er steeds weer een nieuwe bloeiperiode. Na de eerste wereldoorlog kwamen de ‘roaring twenties’. Na de tweede wereldoorlog kwam een enorme technologische en economische ontwikkeling op gang. De euforie na een crisis in combinatie met de bereidheid om te investeren en hard te werken, zorgt ervoor dat voorgaande generaties iedere opgelopen achterstand weer ruimschoots hebben ingehaald. Op dit moment horen we die bereidheid ook in de politiek. We weten ineens weer wat belangrijk is, wat vitale beroepen en branches zijn voor een gezonde samenleving. Na iedere crisis doen zich weer nieuwe mogelijkheden aan die bijdragen aan de evolutie van onze mensheid, zelfs op moreel gebied. De situatie waar we nu in zitten wordt de motor waarmee we juist de huidige generatie jongeren verder gaan brengen. Misschien wel verder dan we anders geweest waren. En stel dat er toch sprake is van een blijvende achterstand, dan betekent het toch ook alleen maar dat die top een jaar later wordt bereikt. Laten we dat ook even relativeren. Er komen hoe dan ook mooiere en betere tijden aan.

Deel deze pagina met je netwerk: