Leer starters anders kijken (naar zichzelf)

Vandaag stond in de krant dat het aantal werknemers met burn-out klachten is toegenomen. In de groep van 25 tot en met 34 jaar heeft een kwart er last van en onder vrouwen is dat percentage nog hoger. Men voelt zich vooral ‘leeg’ na een dag werken. Daarnaast werd twee weken geleden belicht dat naast een verhoogde instroom er ook een hoge uitstroom is onder startende leraren. In het VO stopt zelfs een kwart binnen 5 jaar. Beide patronen houden met elkaar verband. Het doorbreken ervan is essentieel om het lerarentekort terug te dringen. Dit wordt vooral in handen van de leiders in het onderwijs gelegd. Dat is natuurlijk terecht, alleen moet je dan wel weten op welke manier jouw invloed belangrijk is.

Het is een logisch gevolg van een trend
Bovenstaande patronen zijn een logisch gevolg van een trend die al jaren aan de gang is. Maatschappelijke beroepen zijn gaandeweg veeleisend geworden vanuit controle drang. Dat patroon is ook in het onderwijs zelf doorgedrongen, waarin de focus meer terecht is gekomen bij bewijzen dan bij leren. Leerlingen en studenten ervaren in toenemende mate prestatiedruk. In dit systeem is nu een generatie jongvolwassenen opgegroeid die aan de ene kant hoge eisen stelt aan de zinvolheid van hun werk en aan de andere kant hoge eisen oplegt aan zichzelf als het gaat om resultaat en succes. Er is dus animo om iets te gaan doen wat maatschappelijk relevant is bij een groep mensen die neigt naar perfectionisme. Dan liggen burn-out klachten al snel op de loer.

Die vraagt om een andere cultuur op school
Een van de redenen dat starters afhaken, is een gebrek aan begeleiding en steun van collega’s. Onder andere ervaart men daar te weinig ruimte voor door de werkdruk, wat mede een gevolg is van bovenstaande trends. Mensen neigen zich dan terug te trekken op hun eigen eiland en zoeken de samenwerking niet meer op. Dit zijn keuzes die voortkomen uit gevoelens van onmacht en incompetentie en die deze gevoelens alleen maar doen toenemen. Dus in de eerste plaats is het belangrijk dat leiders in het onderwijs de focus verleggen in hun gesprekken met medewerkers en teams. Er kan een andere cultuur ontstaan als we het hebben over leren in plaats van bewijzen, over werkplezier in plaats van werkdruk en als we het hebben over wat er wel mogelijk is in plaats van wat er niet mogelijk is. Dat is waar Waarderende Leiders zich op richten.

Het vraagt ook anders kijken naar zichzelf
Naast het creëren van een fijne omgeving voor starters, is aandacht voor de persoon zelf belangrijk. Want voor idealistische perfectionisten ligt ook in zo’n omgeving teleurstelling op de loer. Het is iets waar meer mensen in het onderwijs last van hebben: een ideaal voor ogen hebben en iedere dag vooral zien wat daarin niet bereikt is. Dan is het logisch dat je je ‘leeg’ voelt aan het eind van de dag, want je hebt er veel energie in gestoken en het heeft niet opgeleverd wat je ervan verwacht had. Je wilt een zinvolle bijdrage leveren, maar wat je doet voelt als zinloos. Dat geeft een negatief saldo op je energierekening. Dit gevoel komt echter voort uit een manier van kijken die niet handig is. Als leider kan je zo met starters in gesprek gaan, dat zij op een gezondere manier gaan kijken naar zichzelf en hun werk.

Door jouw vragen en reflecties
Het begint bij het verkennen van het beeld dat er al is. Wat maakt dat zij voor dit werk gekozen hebben? Wat verwachten zij ervan? Welke ervaring hebben ze al? Wat zegt dat over kwaliteiten waar ze op kunnen vertrouwen? Als daar een beeld uit komt dat je te maken hebt met een idealist, dan is het helpend om idealen te schetsen als een mooi oneindig streven en daarom geen doel op zichzelf. Het is prachtig om voor ogen te hebben wat je wilt bereiken, waarbij het voor je werkgeluk essentieel is om de focus te leggen op wat je zelf in de hand hebt. Als je te maken hebt met een perfectionist, dan is het helpend om te schetsen dat perfectionisme een streven is dat je het dichtste kunt benaderen als zaken ook mogen mislukken. Vrijwel niets lukt in één keer, zoals leren lopen, fietsen en pannenkoeken bakken. Relax.

En leer hen focus kiezen
Als je start als leraar is er nog heel veel te leren. Dat kan niet allemaal tegelijk, dat vraagt om keuzes. Dus wat denkt de starter dat het eerste is dat belangrijk is om te leren? En wat denk jij dat een handige focus is vanuit jouw ervaring en het verhaal van de nieuwe leraar? Daarnaast is het helpend als starters ook een focus voor de dag leren kiezen: wat is één ding dat je zelf in de hand hebt en die maakt dat je al tevreden naar huis kunt gaan? Dan leer je ze procesdoelen stellen in plaats van resultaatdoelen. Natuurlijk is het ook helpend om aan het eind van de dag stil te staan bij de vraag: wat is er allemaal vandaag gelukt? En hoe is dat gelukt. Dan ga je niet leeg naar huis. Misschien wel moe, want dat is normaal als je werkt, maar dan wel voldaan.

​

Deel deze pagina met je netwerk: