“Het grootste misverstand over de waarderende aanpak”
Op de vorige blog (Waarom Greta Thunberg voor mij een wereldleider is) kregen wij zowel een ondersteunende als een afkeurende reactie. De ondersteunende reactie was een foto van een lezer van ons e-zine die aan het demonstreren was met een bord waarop stond: “We want more Greta”. De afkeurende reactie kwam van een lezer die de blog een ongeloofwaardig verhaal vond. Deze kon zich niet voorstellen dat Greta’s speech een voorbeeld kon zijn van de waarderende aanpak. Het was in zijn ogen negatief en volgens hem had het een verkeerde uitwerking. Interessant aan deze reactie is dat het een belangrijk misverstand laat zien die er vaak leeft: namelijk dat waarderend en positief synoniem zouden zijn.
Positiviteit is een belangrijk gevolg
De kracht van de waarderende aanpak is dat het positieve gevoelens oproept. Positieve gevoelens zijn namelijk een soort mentale voeding. Als we er drie keer zoveel hebben als negatieve emoties, gaan mensen floreren. Het zorgt dat je op een heel ander niveau gaat functioneren. Dat heeft Barbara Fredrickson ontdekt. Daarom laten we bijvoorbeeld medewerkers in functioneringsgesprekken praten over hun beste momenten en mooiste ervaringen. Van positiviteit ga je ruimer denken en leer je meer.
Je kan het echter niet opleggen
Vanuit die ervaring kunnen we de neiging hebben om anderen te helpen als ze in een negatieve stemming zitten. ‘Je moet er gewoon wat positiever tegenaan kijken’, wordt er dan gezegd. Vaak roept dat juist meer negativiteit op, want als dat gevoel er niet mag zijn, gaat het juist groeien. Opgelegde positiviteit werkt averechts. Zo is uit onderzoek gebleken dat het voor mensen in de horeca stressvol kan zijn als zij een vrolijke glimlach op moeten zetten op momenten dat zij zich totaal niet zo voelen.
Negativiteit mag er zijn
Sterker nog, negativiteit is ook van waarde. Het laat ons voelen dat we bepaalde onvervulde behoeftes en verlangens hebben die blijkbaar belangrijk zijn. Pijn en passie liggen dicht bij elkaar. Hoe groter de frustratie, hoe groter de droom. Daarom mag het in een functioneringsgesprek ook best gaan over wat iemand dwars zit. De vraag: “Wat is het belangrijkste dat je met mij wilt bespreken?” schept de ruimte om gelijk te delen wat belangrijk is. En als dat iets negatiefs is, dan kan dat er maar beter als eerste uit zijn. Dat is dan het beginpunt.
Doch een negatieve kijk helpt ons niet
Als we echter alleen bezig zijn met wat we niet meer willen en waar we vanaf willen, dan geven we het zoveel aandacht dat we er juist meer van krijgen. Neem de werkdruk in het onderwijs als voorbeeld. Iemand zei onlangs tegen ons: “Sinds werkdruk een thema is in het onderwijs, hebben we er last van. Daarvoor ervoeren we het niet zozeer.” Daarom hebben we ook geleerd om in de bejegening van kinderen vooral te vertellen wat we graag wel willen zien, want zodra we ‘niet’-boodschappen de klas in zenden, krijgen we alleen maar meer van dat gedrag.
Het gaat om positief realisme
Uitgangspunt bij de waarderende aanpak is altijd de realiteit. Die kent twee kanten. Als de negatieve kant er mag zijn, kan je de medaille omdraaien om naar de positieve kant te gaan kijken. De kunst is derhalve om de ‘wel’ kant van negativiteit te ontdekken en te onderzoeken. In de waarderende aanpak ontlokken we dat met onze vragen. “Wat zou je dan (wel) willen?” Of we reframen in overleg het vraagstuk. “Hoe zou de drukte voor je zijn als je meer plezier in je werk zou ervaren?” Zo kunnen we toestemming vragen om het van de andere kant te bekijken. “Vind je het interessant om eens te onderzoeken wanneer je het meeste plezier in je werk hebt?”
Positieve aannames helpen daarbij
Om de waarde in situaties te ontdekken, helpen positieve aannames. Het belangrijkste in de waarderende aanpak is dat we ervan uitgaan dat iedereen alles met de beste intenties doet. We zien mensen niet als ‘probleem makend’, maar als ‘oplossing zoekend’. Elk gedrag is ergens een oplossing voor. Als we zo naar mensen kijken, dan gaan we gedrag dat we in eerste instantie als lastig of negatief ervaren, anders bekijken. Dan kunnen we dat pak op ons donder van Greta Thunberg met andere ogen bekijken. De wereld, de jeugd, de natuur en de mensheid zijn het waard om actie te ondernemen. Wij kunnen het verschil maken met onze daadkracht en zijn daarom belangrijk om zo toegesproken te worden. En Greta heeft de hoop dat wij het tij kunnen keren, want anders zou ze de moeite niet doen.
De waarderende aanpak kan hard en confronterend zijn
Zo zeggen wij in onze workshops vaak: “Het is heel asociaal om mensen werk te laten doen dat ze niet aankunnen.” Dus als mensen echt niet functioneren, dan kan je die situatie maar beter zo snel mogelijk beëindigen. Mits je natuurlijk met de waarderende aanpak hebt ontdekt dat iemand een heel ander potentieel heeft. Want dan is de boodschap eigenlijk: “Het is heel asociaal als wij jouw talenten hier onbenut laten terwijl je op een andere plek veel beter tot je recht gaat komen.” Een waarderend leider mag zeggen waar het op staat en de keiharde realiteit benoemen. Belangrijk is daarbij de toets: waar komt het uit voort? Uit angst of uit liefde? Want als ‘waarderend’ ergens synoniem voor staat, dan is het wel ‘liefdevol’.
Wil je reageren op dit blog? Laat je reactie dan hieronder achter.
Deel deze pagina met je netwerk: