“De mooiste vraag die iedere defensie ontwapent”

Regelmatig voer ik waarderende interviews met leiders en professionals waarin prachtige verhalen naar boven komen. Ik houd van die verhalen en ik houd van de schoonheid van de mensen die dan naar boven komt. Vaak word ik ergens door geraakt of geroerd. Meestal leert degene die ik interview iets van diens eigen kracht en verlangen. Regelmatig leer ik weer iets over mensen in het algemeen. En soms, soms is het gesprek voor mijzelf zelfs een cadeau, zoals onlangs. Toen ik in een verhaal de mooiste vraag hoorde. De vraag die met liefde een ander diens ziel en zaligheid liet vertellen.

Wat was het verhaal
Ik zal het globaal schetsen. Het is het verhaal van een HR-adviseur en het gaat over een medewerker die burn-out was geraakt. Om nieuwe energie op te doen, moest de medewerker leuke dingen gaan doen. Gaandeweg kwamen er verhalen van collega’s die haar in de stad hadden gezien en de indruk kregen dat zij wel heel erg bezig was met plezier maken. Uiteindelijk bleek zij zelfs ergens anders een bijbaan te hebben. De baas van de medewerker was natuurlijk woest toen die dat hoorde. De medewerker werd uitgenodigd voor een gesprek. De HR-adviseur had het goed voorbereid met de leidinggevende. “Vertel wat jij gehoord hebt en hoe je daarvan baalt, dan neem ik het daarna over.” Toen de medewerker na de inleiding van diens baas dacht dat zij haar baan kwijt zou raken, stelde de HR-adviseur de mooie vraag: “Als ik er nu vanuit ga dat jij deugt, waarom heb je dit dan gedaan?” Toen kwam het hele verhaal eruit, kon zij pas echt goed geholpen worden met de onderliggende problemen en had de onderneming er juist een loyale medewerker bij gekregen.

Wat de vraag zo mooi maakt
Een ‘Waarom’-vraag kan heel makkelijk als aanvallend ervaren worden en vaak is het dan ook zo bedoeld. De andere vorm, “Wat maakt dat…?” maakt het in dit soort situaties niet minder spannend. Wat de vraag mooi maakt, is die cruciale inleidende bijzin: “Als ik er nu vanuit ga dat jij deugt…” Met die woorden geef je aan dat je erop vertrouwt dat de ander vanzelfsprekend het goede wil doen. En dat er ongetwijfeld een goede reden zal zijn die verklarend is voor wat er gebeurd is. Dat maakt dat deze vraag ontwapenend wordt in plaats van aanvallend. Het is een vraag waarmee je de ander liefdevol confronteert: hoewel je iets gedaan hebt wat echt niet kan, geloof ik dat jij een goed mens bent en ben ik nieuwsgierig hoe zo iemand hiertoe is gekomen. Het mooie is, dat mensen gaan vertellen vanuit de verwachting zoals die is uitgesproken. Het effect is dat er volledige openheid van zaken wordt gegeven, want iemand die jou vertrouwt, die kan jij vertrouwen.

Wat het uitgangspunt waar maakt
Maar wat als het uitgangpunt niet klopt? Iemand deugt gewoon niet. Dan naait iemand je toch een oor aan? “Hoe weet je dat zo zeker, dat iemand niet deugt?” vraag ik dan op mijn beurt. Zoals de waard is, vertrouwt hij zijn gasten. Dus dergelijke gedachten zeggen meer over degene die ze denkt. En als je zelf iets doet dat niet kan, dan heb je daar toch een goede reden voor? Precies! Als iets niet goed is, dan wordt het door mensen goed gepraat. En precies dat is het mechanisme waardoor je erop kan vertrouwen dat je iedereen kan benaderen alsof die deugt. Als je vanuit die grondhouding vragen stelt, dan ben je ontwapenend en is iedere vorm van defensie nutteloos.

Wat zou er gebeuren als wij zo met elkaar in gesprek gaan?
Wij zitten in een periode waarin maatschappelijk stevige discussies worden gevoerd. Als je bijvoorbeeld afgaat op de interactie in de sociale media, dan raken partijen steeds verder gepolariseerd. Aanvallen op elkaars ideeën en standpunten leiden tot een wapenwedloop van minachting, waarbij de ander steeds minder als medemens wordt gezien. Als wij de gesprekken met anderen, die standpunten hebben waar wij het niet mee eens zijn, eens zouden benaderen vanuit de houding: “Als ik er nu vanuit ga dat jij deugt…” Dan zouden wij veel nieuwsgieriger worden. De ander zou meer gaan vertellen over wat hem of haar echt bezig houdt. Je hoeft het ook niet te zeggen, als je maar denkt dat de ander deugt. We hoeven elkaar niet te overtuigen van een standpunt, maar overtuigd te zijn van het feit dat een ander dat alleen maar inneemt, omdat het vanuit de beste bedoelingen het beste standpunt is dat men kon innemen. Omdat mensen de neiging hebben om elkaar te spiegelen, zal de ander ook interesse tonen in jouw verhaal. De kans dat we dan dichter bij elkaar komen en dichter bij oplossingen komen, lijkt mij navenant. Dus, laten we er alsjeblieft vanuit gaan dat iedereen deugt en elkaar nieuwsgierig bevragen.

Wil je reageren op deze blog? Laat je reactie dan hieronder achter.

Deel deze blog met je netwerk.