Waarom je beter procesdoelen kan stellen dan resultaatdoelen

door | jul 7, 2021 | Blog | 1 reactie

Soms heb je zo’n week. Dan dient zich een thema aan dat op meerdere momenten terugkomt. Het doemde eerst op in de evaluatie van Frank de Boer als coach van het Nederlands Elftal. Vervolgens kwam het in een teamsessie aan de orde en daarna in gesprekken met verschillende leidinggevenden. Wat daarin iedere keer terugkwam, was het verschil in effect tussen resultaatdoelen en procesdoelen en waarom de laatstgenoemden je zoveel verder brengen.

Het is logisch dat je doelen stelt
Leiders stellen doelen en die doelen willen zij behalen. En als dat lukt, dan geeft dat een geweldig gevoel. Het stellen van doelen kan motiverend werken. Je werkt gericht ergens naartoe en je weet waar je de dingen allemaal voor doet of laat. Hoe belangrijker het doel voor je is, hoe meer kracht ervan uitgaat. Ook in de waarderende aanpak beginnen we altijd met het formuleren van een positief doel. Dat komt voort uit een verlangen, dus het heeft aantrekkingskracht.

Hoe concreter hoe beter
In allerlei managementcursussen leer je om SMART doelen te stellen. Dat is een ezelsbrug voor het formuleren van doelen, die je uitdaagt om het concreet te maken. Hoe weet je dat je je doel bereikt hebt? Op zich is dat een nuttige vraag, omdat het je kan helpen om gaandeweg te weten hoe ver je al bent. Daarnaast helpt het je doelen te formuleren op een manier dat het haalbaar is. Ongemerkt gaat het op dat punt vaak mis als we resultaatdoelen stellen.

Resultaat heb je vaak niet in eigen hand
Vaak worden er namelijk eisen aan resultaten gesteld, terwijl wij voor het behalen ervan afhankelijk zijn van anderen. Zo had Frank de Boer het niet geheel in eigen hand om de kwartfinale te halen en ook zijn spelers niet. Er is altijd nog een tegenstander en een scheidsrechter die mede het resultaat bepalen. Ook als het gaat om de normen die aan scholen gesteld worden, kun je stellen dat leerkrachten en schoolleiders geen directe invloed hebben op de opbrengsten van leerlingen. Er kunnen verschillen zijn tussen lichtingen van leerlingen en allerlei omstandigheden in hun leven kunnen van invloed zijn op de prestaties.

Resultaatdoelen kunnen contraproductief zijn
Als je het resultaat niet helemaal in eigen hand hebt, dan loop je het risico dat je gevoelens van onmacht gaat voeden als het tegenzit. Frustratie en spanning gaan dan een rol spelen, wat maakt dat je dingen gaat doen die de kans op resultaat juist gaan verkleinen. Zo zag je bij het Nederlands Elftal al snel de irritatie toenemen, waardoor het spelplezier afnam en daarmee de souplesse in het samenspel. En bij scholen heeft de druk om de resultaten van begrijpend lezen te verbeteren ertoe geleid dat er allerlei methoden toegepast worden die het leesplezier bij de kinderen juist ondermijnen, waardoor er thuis eerder minder dan meer gelezen wordt.

Procesdoelen heb je zelf in de hand
De kunst is om doelen te stellen die je zelf in de hand hebt. Alleen al daarom zijn procesdoelen handiger dan resultaatdoelen. Met procesdoelen beschrijf je de doelen in het proces die je kunt bereiken met je eigen acties. Daarnaast zijn het stappen die voorwaardelijk zijn voor het behalen van resultaat. Stel je bijvoorbeeld voor dat je een belangrijke presentatie wilt houden, waarbij je als resultaat wilt dat anderen overtuigd raken van jouw visie. Dan werkt het beter om jezelf tot doel te stellen om op een enthousiaste en levendige wijze je verhaal te vertellen. Overtuigingskracht zit dan veel meer in de kracht van je eigen overtuiging dan in het effect dat je wilt bereiken, met als gevolg dat je anderen juist eerder meekrijgt.

Procesdoelen houden je flexibel
Daarnaast kun je met procesdoelen makkelijker schakelen als het resultaat uitblijft. Op het moment dat je jezelf tot doel hebt gesteld om anderen mee te krijgen, kun je ongeduld en spanning ervaren bij kritische vragen en daardoor extra kracht op de ander uitoefenen, wat juist tot weerstand kan leiden. Met procesdoelen weet je dat het niet lag aan de kracht van jouw verhaal, maar dat er bij de ander iets speelt dat blijkbaar belangrijk is. Dan kun je jezelf tot doel stellen om eerst de ander te begrijpen, waardoor je daarna makkelijk kan aansluiten. Daarnaast zie je de kritische vraag ook eerder als een teken van een positief resultaat, want de vraag is een teken van aandacht en betrokkenheid. Procesdoelen helpen je om stappen eerder als progressie te zien.

Bord met tekst Big Journeys Begin with Small StepsDe waarderende aanpak is doorspekt met procesdoelen
In de waarderende aanpak staat het proces dat je met mensen doorloopt centraal. De fasering van de waarderende cyclus beschrijft de verschillende stappen. Dat maakt het juist zo eenvoudig om toe te passen omdat je je steeds op één aspect kunt focussen. Als je bijvoorbeeld te maken krijgt met negativiteit, dan is het de eerste stap om te begrijpen wat de frustratie is, zodat je daar erkenning voor kunt geven. Als het negatieve er mag zijn, is de volgende stap om het positieve achterliggende verlangen te ontdekken en te verwoorden. Als je dat hebt gevonden, dan kun je op zoek gaan naar een moment waarop het nog het best was gelukt om dat verlangen te realiseren. Ook in dat onderzoek kan het stap voor stap, want je begint eerst met het helder krijgen van het verhaal, voordat je de andere vragen stelt. Achteraf bekeken blijk je in ogenschijnlijk kleine stapjes grote sprongen te hebben gemaakt.

Het voorstellen van het resultaat kan wel helpen
Eén van de stappen in het proces van waarderend onderzoeken, is het je voorstellen van de ideale situatie. Het interessante daarvan is dat we bij het bereiken van die situatie het gedrag gaan vertonen wat juist helpt om dat als resultaat te bereiken. Commentatoren zeggen bijvoorbeeld vaak: “Als dat eerste doelpunt nu maar valt, dan gaan ze daarna makkelijker voetballen.” Dat heeft niet alleen te maken met het feit dat de tegenstander dan anders gaat spelen. Dat heeft ook te maken met de mindset die dan bij de spelers ontstaat. Wat zou er gebeuren als een elftal zou doen alsof het al 1-0 voor staat? En stel je voor dat je een presentatie gaat houden, wat zou je doen als je ervan uitgaat dat je de mensen eigenlijk al mee hebt? Want zij zijn speciaal gekomen om jouw verhaal te horen. Zij willen het weten. Hoe gaaf is dat? Hoe ga je je verhaal dan vertellen? Of stel je voor dat je een klas hebt waarvan je weet dat de kinderen echt willen leren lezen, omdat ze van mooie verhalen houden of omdat ze bepaalde onderwerpen interessant vinden. Dan ga je waarschijnlijk zo met hen in gesprek, dat zij meer interesse krijgen in het lezen van bepaalde boeken. Het je voorstellen van hoe het is als je het ideaal bereikt hebt, is een van die mooie procesdoelen in het waarderend onderzoeken. En wat je daarmee concreet gaat doen, is een volgende stap.

Stel je nu eens voor dat we in plaats van met ‘opbrengstgericht werken’ eens aan de slag gaan met ‘procesgericht werken’. Wat zou je dan anders doen? En wat zou dat uiteindelijk opleveren?

Deel deze pagina met je netwerk:

Bestel hier direct het nieuwste magazine ‘Schrift voor Schitterende Scholen’

Gratis E-book “Minder hard werken, meer resultaat”:

Vul hieronder je gegevens in en je ontvangt per omgaande het e-book "Minder hard werken, meer resultaat. Het effect van waarderende functioneringsgesprekken in het onderwijs". Tevens ontvang je nadat je het complete waardevolle e-book hebt ontvangen gratis tips via het e-zine "Schrift voor schitterende scholen".

Ja! Ik wil graag Waarderende functioneringsgesprekken met leerkrachten in mijn school. En ontvang graag mijn exemplaar
van het e-book.
dit veld niet invullen s.v.p.

Agenda

START DATAProgramma Waarderend Leiderschap in het Onderwijs

* Donderdag 20 maart 2025
Locatie: Kwartier Noord in Katlijk

* Vrijdag 12 september 2025
Locatie: Kapeller Put in Heeze

* Dinsdag 16 september 2025
Locatie: StayOkay in Dordrecht

* Donderdag 18 september 2025
Locatie: Nieuw Westert in Egmond-Binnen

* Donderdag 25 september 2025
Locatie: Agnietenberg in Zwolle

* Donderdag 15 januari 2026
Locatie: StayOkay in Dordrecht

* Vrijdag 16 januari 2025
Locatie: Soest

 

START DATAProgramma Patronen Herkennen, Waarderen en Veranderen

* Eerste trainingsdag donderdag 27 februari 2025
Locatie: Kwartier Noord in Katlijk

* Eerste trainingsdag dinsdag 16 september 2025
Locatie: Agnietenberg in Zwolle

* Eerste trainingsdag dinsdag 23 september 2025
Locatie: Nieuw Westert in Egmond-Binnen

* Eerste trainingsdag woensdag 1 oktober 2025
Locatie: StayOkay in Dordrecht

* Eerste trainingsdag vrijdag 10 oktober 2025
Locatie: Soest

Heb je belangstelling? Laat het ons weten!

Als je nieuwsgierig bent geworden naar de waarderende aanpak en je wilt ontdekken welke waarde het kan hebben voor jouw praktijk, dan mag je via onderstaand formulier aangeven dat je graag een uur lang gratis en vrijblijvend in gesprek wilt met een van onze coaches. We zien en spreken je graag en zijn heel benieuwd naar jouw verlangens!
Ja, ik wil graag een gratis Waarderend Strategiegesprek

Er wordt z.s.m. contact opgenomen om een afspraak te plannen.

dit veld niet invullen s.v.p.