Het risico van de vraag “Wat heb je nodig?”

Een van de leuke aspecten van het trainen van leiders in de kunst en kunde van Waarderend Leiderschap, is dat ik nog steeds nieuwe ontdekkingen doe over de theorie en de toepassing ervan. Zo hadden een aantal deelnemers zich voorgenomen om aan een leerkracht te vragen: “Wat heb je nodig?” Het is een veelvuldig gebruikte coachingsvraag, doch ineens ontdekte ik daar een risico in. Krijg je echt wel het antwoord dat je wilt horen door deze vraag?

Is het een slechte vraag?
In principe niet. Het is een open vraag aan iemand die met een probleem komt. Het nodigt de ander uit om aan te geven wat diens behoefte is. Daarbij kan het zowel gaan over de situatie die deze wil bereiken als de steun die nodig is. Voor sommigen kan het zelfs een uitnodiging zijn om na te denken over wat zij zelf zouden kunnen doen. Wat zou hen helpen om de situatie op te lossen? Daar is toch niets mis mee?

Sluit de vraag wel aan?
Als iemand weet wat hij of zij nodig heeft, dan komt deze wel met een verzoek. Het punt is dat zij dat vaak juist niet weten. Als een leerkracht met een probleem bij je komt, dan kan de vraag: “Wat heb je nodig?” negativiteit en irritatie oproepen. “Als ik dat wist, had ik er wel om gevraagd!” of “Een oplossing natuurlijk! Duh.” In zo’n situatie is het nodig om hen eerst over het probleem te laten vertellen en erkenning te geven voor wat het met hen doet. Dan heb je aangesloten bij de eerste behoefte: het hart kunnen luchten.

Is de vraag duidelijk?
De vraag “Wat heb je nodig?” kan over verschillende zaken gaan. Het kan zowel gaan over doel als over middelen. Het kan zowel gaan over eigen acties als over hulp van anderen. Voor sommigen kan de vraag te open zijn, wat het lastig maakt om hem te beantwoorden. Als je dan geen antwoord weet, word je extra geconfronteerd met je onmacht. Om een antwoord te kunnen geven, heb je meer inzicht en informatie nodig die verkregen kan worden door meer gerichte open vragen. Bijvoorbeeld, “Wat is in deze situatie voor jou belangrijk?” en “Wat zou je willen bereiken?”

Nodigt de vraag uit tot actie?
Dat is wellicht het grootste risico van de vraag “Wat heb je nodig?”, dat je de ander uitnodigt om oplossingen te zoeken buiten zichzelf. Voor je het weet, krijg je een verlanglijstje van wat jij als leider moet regelen en condities die jij moet creëren. Dan is die aap zomaar ineens van de schouder van de leerkracht overgesprongen naar jouw schouder. Als je wilt dat de ander kijkt naar diens eigen mogelijkheden, dan kan je dat gerichter ontlokken. “Wat heb je al geprobeerd?” geeft inzicht in de wegen die de ander al bewandeld heeft. “Wat zou je eens kunnen proberen?” nodigt uit om eens naar andere kanten te kijken en daarover te brainstormen. Het is belangrijk om dat uit te diepen “Wat zou je nog meer kunnen proberen?” Als je voldoende mogelijkheden hebt verkend, kan je de ander uitnodigen om een keuze te maken door te vragen “Waar zou je willen beginnen?” Op deze manier neem je iemand meer stapsgewijs mee en krijgen zij meer vertrouwen in hun eigen mogelijkheden. En wanneer jij als leider een deel van de oplossing bent, komt die informatie toch wel boven tafel.

Wil je reageren op deze blog? Laat je reactie dan hieronder achter.