“Wat is de waarde van geluk?”

Gisteren was het Blue Monday, de dag waarop statistisch gezien de kans groot is dat mensen in een winterdip terecht komen. Echter waren de condities voor zo’n dip niet optimaal, want het weer werkte niet mee… Winterse vrieskou en een heerlijk zonnetje is een combinatie waar veel mensen van genieten. En genieten, dat kunnen wij Nederlanders. We zijn een gelukkig volk, met een gelukkige jeugd. En toch lijken psychische klachten onder jongeren toe te nemen en komen burn-out klachten op steeds jongere leeftijd voor. Hoe kan dat en wat betekent dat voor onze focus op geluk?

Bewust van wat plezier geeft
De focus die wij hebben op geluk, maakt dat we op zoek gaan naar wat ons plezier geeft. Door die zoektocht weten we vaak prima aan welke zaken we lol beleven en wat ons energie geeft. Daardoor kunnen we bewust kiezen waar wij onze aandacht aan besteden en welke activiteiten we ontplooien. Tegelijkertijd is de zoektocht naar geluk ook weer niet zo eenvoudig. Want waar richt je je op? Op de korte of de lange termijn?

Hoe zit dat op de korte termijn?
René Froger zong het al: “Ja, alles kan een mens gelukkig maken. De zon die doorbreekt, een vers kopje thee…” We kunnen geluk vinden in kleine dingen en dat zijn prettige geluksmomentjes op een dag die heel waardevol zijn. Het maakt dat we elke dag in staat zijn om plezier te ervaren. Tegelijkertijd kan de focus op de korte termijn ook leiden tot aandacht voor directe behoeftebevrediging, hedonisme en verleidingen waarvan we weten dat het geluk kortstondig is. Ze staan zelfs haaks op onze verlangens voor de lange termijn. De mobiele telefoon is op dit moment onze grootste collectieve verleider die tijd laat verdampen waarin we zoveel meer waardevols hadden kunnen doen. Spijt is een indicator dat je aan te veel kortetermijnbevrediging hebt toegegeven.  

En op de lange termijn?
We weten ook dat voor een gelukkig leven betekenis en zingeving belangrijk is. Daarom streven we hogere doelen na die we op een langere termijn willen realiseren. Dat maakt dat we ergens moeite voor willen doen. En als je ergens energie in steekt, dan maakt dat iedere opbrengst meer waard. Door te focussen op de lange termijn, kunnen we onszelf ertoe aanzetten om activiteiten te doen waar wij niet direct plezier aan beleven. Maar waarvan we wel overtuigd zijn dat het belangrijk is. De progressie die je daarmee boekt en de overwinningen op onszelf kunnen veel voldoening geven. Maar wat als je tegenslag ontmoet?  

De druk op succes
De jeugd ervaart een behoorlijke druk op presteren. Succes is geen keuze, maar lijkt een heilig moeten te zijn. De lat wordt hoog gelegd en jongeren worden gevoed met het idee dat succes maakbaar is. Je kan alles bereiken, als je maar wilt. Daarbij wordt aan alle kanten goed voor ze gezorgd door ouders, overheid en school. Gechargeerd: er wordt aan alle kanten geprobeerd om de geringste schade te voorkomen. Dus als dan iets niet lukt, dan kan het alleen nog maar aan jezelf liggen. Cru gezegd: als je faalt ben je een sukkel. Dat vinden wij niet als ouders en leerkrachten, maar dat vinden ze stiekem zelf wel. Terwijl je op zoek was naar betekenis, kan dan alles voor je gevoel zinloos worden.

Ook tegenslag is van waarde
Daarom is het belangrijk dat wij onze jeugd leren dat tegenslag en teleurstelling normaal is als je doelen nastreeft. Dat juist het bereiken van wat je wilt waardevoller wordt als je er meer voor moet doen. Iedere weg kent zijn hobbels en in iedere ontwikkeling kan je een leerkuil tegenkomen. Het is prima als je het even niet ziet zitten en in een dip zit. Ook de dalen zijn van waarde want anders was het uitzicht op de top niet zo mooi. Verdriet en boosheid zijn dan geen positieve emoties, ze zijn wel waardevol omdat ze ons doen beseffen wat we belangrijk vinden. En misschien gaat het in het leven niet persé om geluk, maar om intensiteit, ervaring en belevenissen. Omdat ze van waarde zijn.

Wat altijd van waarde is
We hebben het allemaal nodig voor een rijk een betekenisvol leven: korte termijn geluksmomentjes en lange termijn doelen; faalervaringen en succesmomenten, schadegevallen en herstelmomenten; tegenslagen en mazzeltjes. Wat uit onderzoek daarbij in het bijzonder van waarde blijkt te zijn voor een lang en gelukkig leven, is de mate waarin wij daarin voor anderen van betekenis zijn. Niet voor niets zijn de relaties met anderen de belangrijkste geluksfactor voor de jeugd. Als zij leren om daar moeite voor te doen, dan zullen zij wat be-leven.

Wil je reageren op dit blog? Laat je reactie dan hieronder achter.

Deel deze pagina met je netwerk: