Waardeer je vrijheid en je verantwoordelijkheid

Wat kun je in hemelsnaam voor relevants bloggen met de oorlog in Oekraïne in je achterhoofd? Ook ons klein burgerlijk leed met pech onderweg naar huis van de wintersport en een vertraging van 50 uur verbleekt daarbij. We hebben regelmatig gerelativeerd: we hebben het beter dan Oekraïense vluchtelingen. Wellicht is dat ook gelijk het meest relevante: tel je zegeningen en wees je bewust hoe waardevol zaken zijn die voor ons normaal zijn en die elders bedreigd worden.

Waardeer je vrijheid
Hoe bijzonder is het dat we al meer dan 75 jaar leven in vrijheid. Dat we onze vertegenwoordigers kunnen kiezen in het bestuur van het land, de provincie en de gemeente. Dat we een onafhankelijke rechterlijke macht hebben. Dat we een vrije pers hebben die ons genuanceerd alle kanten van het verhaal laat zien. De vrijheid van meningsuiting wordt aan alle kanten gefaciliteerd in onze maatschappij en benut. Het is een groot goed. Zeker als dat gepaard gaat met de vrijheid dat iedereen mag zijn wie die is.

En de bijkomende verantwoordelijkheid
Van mijn ouders heb ik geleerd: vrijheid gaat altijd gepaard met verantwoordelijkheid. Met de vrijheid van meningsuiting komt de verantwoordelijkheid om na te denken bij wat je zegt. Met de vrijheid om keuzes te kunnen maken, komt de verantwoordelijkheid om de consequenties af te wegen en te aanvaarden. Jouw vrijheid gaat daarbij zover tot je die van anderen gaat beperken.

Dat kunnen we kinderen leren
Voor het onderwijs betekent het dat het omgaan met vrijheid en het nemen van verantwoordelijkheid een van de belangrijkste zaken is die we kinderen kunnen leren om hen voor te bereiden op hun rol als burger in de maatschappij. Mensen zijn autonoom en maken dagelijks beslissingen. Dat geldt ook voor kinderen, dus er komen genoeg gelegenheden langs om de relatie tussen vrijheid en verantwoordelijkheid, tussen keuze en consequentie te bespreken. We hebben geen oorlog nodig om het daarover te kunnen hebben.

Dat je altijd keuzes hebt
Wat verder confronterend is aan de oorlog, is dat zoveel mensen zich machteloos voelen. We kunnen weinig doen aan de situatie daar. Toch leven we in vrijheid en dat betekent dat wij altijd keuzes hebben, hoe machteloos we ons ook voelen. Dat is een belangrijke insteek bij Waarderend Leiderschap. We mogen de frustratie erkennen voor hetgeen waar we geen invloed op hebben. Dat mag er zijn. Vervolgens verleggen we de focus naar wat we dan nog wel kunnen.

Daar kun je voorbeeldig in zijn
Waarderende Leiders zijn daarin voorbeeldig en sturend naar leerkrachten. Zij laten hen zien waar hun autonomie en vrijheid ligt. Zij laten hen nadenken over de consequenties van keuzes, zodat zij de verantwoordelijkheid kunnen nemen die bij hen past. En zo kunnen zij dat doorgeven aan de kinderen. Het leren van Burgerschap begint dus bij voorbeeldig gedrag van de schoolleider.

Daar kan je over verhalen
Kinderen leren ook over persoonlijk leiderschap van bijvoorbeeld Harry Potter: Als hij erachter komt dat hij talenten gemeenschappelijk heeft met de machtige en kwaadaardige tovenaar Voldemort, houdt zijn wijze leermeester Perkamentus hem voor: “Uit onze keuzes blijkt wie we werkelijk zijn, Harry, veel meer dan uit onze talenten.” Zo draagt ook het lezen van boeken bij aan het ontwikkelen van burgerschap. Boeken die verhalen over keuzes die gemaakt worden en de consequenties die ze hebben. Boeken die je verschillende perspectieven laten zien, juist omdat ze in grote vrijheid zijn geschreven. Zo waardevol is vrijheid en zo waardevol is het dat we er verantwoord mee omgaan.

Voel je vrij om met ons te delen wat jij waardeert aan dit blog.

Deel deze pagina met je netwerk: