“Waarderend onderwijs en leiderschap: kennis aanreiken, vinden en creëren”

Van oudsher heeft het funderend onderwijs vooral ingezet op kennisoverdracht. Iedereen moest dezelfde basiskennis hebben om succesvol te kunnen deelnemen aan de maatschappij. In het snel veranderende informatietijdperk is de nadruk veel meer komen te liggen op het kunnen vinden van kennis in informatiebronnen zoals het internet. Het is een belangrijke vaardigheid in de 21^e eeuw, waarbij recente ontwikkelingen laten zien dat ook de basis nog steeds van waarde is. Daarbij kwam in verschillende dialogen met schoolleiders nog een derde weg naar voren die het pakket compleet maakt. Toevallig of niet, deze drie wegen om kennis op te doen vallen samen met de drie ‘R-en’ van Waarderend Leiderschap.

Kennis vinden
Het wordt vaak gesteld, en terecht, dat kinderen die nu onderwijs krijgen, worden opgeleid voor beroepen die nog niet bestaan. Dat betekent dat zij daarvoor later kennis moeten hebben, die er nu nog niet is. De informatierijkdom wordt steeds groter en het is een hele kunst om daar je weg in te vinden. De kunst om kennis te vinden, is dan ook een belangrijke vaardigheid om in de 21^e eeuw aan leerlingen mee te geven. Vanuit Waarderend Leiderschap houdt dat verband met de ‘R’ van ‘Richting geven’. Om iets te vinden, is het belangrijk om een doel te hebben, een verlangen. Waarderende leiders, leerkrachten en docenten ontlokken met vragen het verlangen dat richting geeft aan de zoektocht en verhelderen deze.

Kennis aanreiken
In het huidige woud van informatie, staat evenwel veel onzin. De laatste tijd worden we ons steeds meer bewust van het bestaan en de disruptieve rol van fake news, clickbait en alternative facts. Om te kunnen beoordelen of de kennis die je vindt ook klopt, heb je basiskennis nodig. Het is zowel belangrijk dat je weet wat betrouwbare bronnen zijn, als dat je kennis op basis van kritisch denken kan toetsen aan wat je al weet. Daarom is het belangrijk dat in het onderwijs nog steeds kennis wordt overgedragen. Waarderende leiders, leerkrachten en docenten bieden daarmee de ‘R’ van ‘Ruggensteun’. In je zoektocht naar kennis moet je ergens op kunnen terugvallen.

Kennis creëren
Als we alle nieuwe kennis gaan beoordelen op basis van wat wij al weten, dan komt er nooit echt vernieuwende kennis. Voor ontwikkeling en vooruitgang is het belangrijk dat ook oude kennis als onvolledig en afgedaan bestempeld kan worden. Essentieel daarvoor is de kunst en kunde om nieuwe kennis te creëren. Hypotheses opstellen, experimenteren en toetsen horen niet alleen voorbehouden te zijn aan universitair geschoolden. Het zijn vaardigheden die al op de basisschool meegegeven kunnen worden en een belangrijk fundament leggen voor de kritisch betrokken en wijze burger. Waarderende leiders, leerkrachten en docenten bieden daarvoor de ‘R’ van ‘Ruimte’. Om nieuwe kennis te creëren heb je vrijheid nodig om te onderzoeken en te proberen.

Sturen op drie pijlers maakt competent
De drie pijlers van Waarderend Leiderschap houden dus mijns inziens verband met de drie vormen van kennis verwerven in mijn ideaal van Waarderend Onderwijs. Alle drie zijn deze even belangrijk. Daarbij gaat het niet alleen om feitenkennis, maar ook om zelfkennis. Waarderende leiders, leerkrachten en docenten laten je verwoorden wat je kan ontdekken over jezelf als je kijkt naar je hoogtepunten (kennis vinden), geven je waarderende feedback terug vanuit eigen observaties (kennis aanreiken) en dagen je uit om eens iets nieuws te proberen om je verder te kunnen ontwikkelen (kennis creëren). Als de leiders in het onderwijs op die drie pijlers sturen, maken zij leerkrachten en docenten competent, wat zij op hun beurt bij leerlingen kunnen doen.

I love it when a plan comes together ;).

Wil je reageren op deze blog? Laat je reactie dan hieronder achter.

Deel deze blog met je netwerk