Laten we vooral waardevol hokjesdenken

Voor de zomer kwam het weer even langs, onder andere in een column van Daniëlle Braun: stop met het gebruik van testen waarmee je elkaar in een hokje plaatst. Waar haar kritiek absoluut hout snijdt, is als het leidt tot oordelend gebruik, dwang en kort door de bocht conclusies. Het verkeerd gebruik van een instrument is echter geen reden om het overboord te gooien, want dan gooien we het kind met het badwater weg. Het is belangrijk om te zien welke waarde het vooral wel heeft en hoe je het passend hanteert.

Iedereen denkt in hokjes
Soms hoor je mensen wel eens zeggen: “Ik plaats mensen niet in hokjes.” Het paradoxale is dat zo iemand op dat moment zich gelijk tegenspreekt, want die plaatst zichzelf in het hokje ‘mensen die anderen niet in hokjes plaatsen’. Er is geen ontkomen aan. We willen de wereld graag begrijpelijk houden en dus sorteert ons brein onze waarneming in allerlei hokjes. Wat we zien, wordt direct gekwalificeerd. Gelukkig zijn er veel verschillende hokjes en kun je veel verbanden ertussen leggen, waardoor het best mogelijk is om de nodige nuances aan te brengen.

Die hokjes zijn al gekleurd
Onze ordening is persoonlijk gekleurd. We zien niet de wereld zoals die is; wij zien de wereld zoals wij zijn. Oordelen zeggen daarom altijd meer over de gever dan de ontvanger. En je zou denken dat je anderen beter leert kennen door te luisteren naar hoe zij de wereld zien. Tegelijkertijd, is jouw waarneming daarvan ook weer gekleurd. Dus we leren tegelijkertijd onszelf kennen in de vergelijking met de ander. Echter: hoe meer we van elkaar verschillen, hoe lastiger we het kunnen vinden om elkaar echt te begrijpen en hoe groter de kans is dat onze oordelen een negatief karakter krijgen.

Een methode geeft een gestandaardiseerd beeld
Een voordeel van het gebruik van vragenlijsten, zoals de Management Drives vragenlijst die wij gebruiken, is dat jouw waarneming op een systematische en gestandaardiseerde manier wordt verzameld en weergegeven. Het classificeren en kwalificeren van je waarneming gebeurt op een methodische geobjectiveerde manier, waardoor bij iedereen op dezelfde manier een beeld ontstaat. Vanuit zo’n theoretisch kader gaan onderlinge vergelijkingen veel meer hout snijden.

Daarbij maakt zelfrapportage het juist valide
Eén van de kritiekpunten op dit soort vragenlijsten, is dat het gebaseerd is op zelfrapportage. Mensen geven antwoorden op vragen op basis van hun eigen zelfbeeld en de criticasters zijn van mening dat jouw zelfbeeld niet valide is, bijvoorbeeld omdat mensen sociaalwenselijk zouden antwoorden. Wat sociaalwenselijk is, wordt echter ingegeven door jouw gekleurde manier van kijken naar de wereld. Dat betekent dat het juist een kloppend beeld geeft van hoe jij jezelf ziet.

Het geeft een persoonlijk beeld
Daarnaast is het volkomen logisch dat er een relatie is tussen jouw zelfbeeld en je gedrag. Dus conclusies die daaruit getrokken worden, snijden hout mits het wordt gehanteerd met kennis van de theorie en de methode. Vanuit Management Drives zegt men ook altijd: je bent niet je drijfveren, je hebt drijfveren. Jouw drijfverenprofiel is uniek en jouw drijfveren zeggen veel over de logica achter jouw denken, voelen en doen. Het is fijn dat je dat zichtbaar kunt maken en met anderen kunt delen en bespreken.

Waardoor je juist anderen meer kunt zien zoals zij zijn
Juist de confrontatie met je eigen drijfverenprofiel, maakt je bewust dat je al die tijd met je eigen gekleurde beeld naar die ander hebt gekeken. Vanuit jouw persoonlijke logica begreep je sommige dingen van anderen totaal niet. Als je dan het profiel van een ander naast dat van jou ziet, vallen er enorm veel kwartjes en kun je eindelijk die ander echt gaan begrijpen zoals die begrepen wil worden. Dat is het waardevolle van het delen van zelfbeelden met elkaar die gebaseerd zijn op een methodische aanpak.

En kunt begrijpen door de gemeenschappelijk taal
De methodische aanpak en de theoretische achtergrond maken dat we dezelfde zaken veel meer op eenzelfde manier kunnen duiden. Het gemeenschappelijk geobjectiveerd kader creëert een gemeenschappelijke taal. Daardoor kunnen zaken besproken en begrepen worden die voorheen een Babylonische spraakverwarring veroorzaakten. Daar waar de criticasters van deze aanpak gewoon een goed gesprek met elkaar propageren, is het juist onze ervaring dat veel goede gesprekken pas plaats hebben gevonden nadat men inzicht in elkaars drijfveren heeft gekregen.

De kennis en inzichten maken je verantwoordelijk
Wij zeggen dan ook: de wereld zal nooit meer hetzelfde zijn na het maken van de Management Drives vragenlijst. Je krijgt bijvoorbeeld inzicht in patronen tussen mensen. Het fijne is dat daardoor volkomen logisch is dat zaken zo zijn gegaan als ze gegaan zijn en niemand schuld heeft. Als je echter eenmaal weet hoe het werkt, krijg je ook de verantwoordelijkheid om het anders te laten werken. Excuses als “Ik ben nu eenmaal zo” zijn juist niet valide, want je bent niet je drijfveren. Je hebt drijfveren en als je van daaruit anders gaat kijken, dan worden zaken ook anders. Als je het adequaat benut, dan geeft het je op een hele fijne manier invloed, te beginnen bij jouw persoonlijk leiderschap en daarna op samenwerking en leiderschap aan anderen.

Die benut je als je de waarde kent
De Management Drives vragenlijst is als een Zwitsers zakmes. Je kunt de kennis en inzichten op enorm veel manieren waardevol toepassen. Je kunt er ook iemand mee ‘vermoorden’ door er normerend mee om te gaan. Dat zegt meer over de gebruiker dan over het instrument dat door het geobjectiveerde kader juist normvrij is. Ik hoor ook nooit iemand roepen dat je geen Zwitsers zakmes moet gebruiken. We snappen allemaal de waarde ervan in het praktisch gebruik. Dat is ook de verantwoordelijkheid van ons als adviseurs in het hanteren van Management Drives als instrument, dat wij dat aan mensen meegeven.

Bijvoorbeeld voor positieve waardevolle labels voor hokjes
Eén van de manieren waarop wij dat doen vanuit de waarderende aanpak, is dat we bewust bezig zijn met het (her)labelen van de hokjes die er toch al zijn. Dan ga je ook verder dan een kleur aan iets hangen. Dan kun je traag zien als weloverwogen of nadenkend. Dan kun je impulsief zien als daadkrachtig. Dan kun je detailgeneuzel zien als zorgvuldig. Vanuit positieve labels gaan mensen ook veel meer de daadwerkelijke waarde realiseren en worden gedragingen die hen in balans brengen aantrekkelijk geëtiketteerd.

En voor de goede orde: Daniëlle Braun heb ik hoog zitten
Ik vind haar uitermate kundig en inspirerend. Haar antropologische blik op organisaties is verrijkend en absoluut van toegevoegde waarde. Zij is een krachtige voorvechter voor diversiteit en inclusiviteit. Daarbij spreekt zij zich zowel uit met lef als met humor. Allemaal redenen waarom ik haar graag volg en dat ook aan jou van harte kan aanbevelen. Juist omdat ik zoveel positieve labels bij haar heb, vind ik het waardevol om dit verhaal te schrijven. Dat maakt het weerwoord namelijk de moeite waard.

Deel deze pagina met je netwerk: