Afgelopen week vroeg ik op het congres HRM en het Onderwijs aan het begin van de workshop of mensen wilden gaan staan als zij graag leren. Iedereen stond op en dat is natuurlijk prachtig. In de praktijk gaan we daar echter niet altijd voor staan. In ons programma Waarderend Leiderschap in het Onderwijs leren wij leiders de nodige gespreksvaardigheden. Enkele daarvan zijn zo anders dan men gewend is, dat men er wat ongemak bij ervaart. Wat dan vaak gezegd wordt is “Ja maar, ik wil niet dat het een trucje is.” Daarmee bedoelen cursisten dat zij graag echt en authentiek blijven. Dat is heel begrijpelijk. Vanuit de waarderende aanpak gaat het vanzelfsprekend om de ontwikkeling van de leider die al in je zit. Hoeveel nieuws gaat er echter ontstaan als nieuwe technieken nog even een trucje mogen zijn?

Oefening baart kunst
De vraag is of het beeld bij ‘een trucje’ het probleem is. Want we hebben juist bewondering voor mensen die een trucje beheersen. Daar organiseren we zelfs talentenshows voor! Als mensen het echt beheersen, dan ziet het er zelfs makkelijk uit. Dan hebben zij zoveel geoefend dat het een kunst is geworden. Daarvoor hebben zij echter wel moeten toestaan, dat het heel vaak ook niet lukt. Want pas als zaken mogen mislukken, kan er iets nieuws ontstaan. Daarom is het belangrijk dat je accepteert dat nieuwe technieken in het begin onwennig zijn en de situaties waarin je ze gaat toepassen ongemakkelijk zijn. Want stiekem ben je niet zomaar van dat deficit denken af en speelt de gedachte in je hoofd: ‘Wat als het nu niet lukt?’ Het leuke is, je hoofd is ook de enige plek waar dat scenario zich afspeelt, want in de praktijk hebben mensen helemaal niet door dat je bewust een techniek toepast. Dat is juist een van de kenmerken van een trucje.

Voorbeeld doet volgen
Leiders zijn ook bang voor de reactie: “Jij hebt zeker een training gevolgd.” Natuurlijk heb je die wel eens gekscherend gehoord. Dat is humor voor als iets niet helemaal natuurlijk overkomt. Je laat echter wel zien dat je iets aan het leren bent en dat je het probeert toe te passen in de praktijk. Dat is alleen maar bewonderenswaardig. Wij zouden je zelfs willen uitnodigen om opzichtig te laten zien dat je een training volgt, want dat is voorbeeldig gedrag dat uitnodigt om te volgen. In het onderwijs hoort het op alle niveaus over leren te gaan en hoe geweldig het is dat je daar dagelijks mee bezig kan zijn, juist ook voor jezelf. Alle leerkrachten en docenten hebben liever leiders die in zichzelf en hun vaardigheden investeren, zodat zij betere leiders worden.

Het gaat om de intentie achter het trucje
Het beeld dat ook rond het woord ‘trucje’ hangt, is dat het bedoeld is om mensen te belazeren. Natuurlijk kennen we dat vooral van oplichters. Wat wij leiders echter leren, is om juist open kaart te spelen. Wees vooral authentiek en echt in je intenties en dan gaan alle trucjes werken. Zo hebben diverse leiders al geweldige gesprekken gehad met medewerkers na een eerste workshop of training, die begonnen met: “Ik heb gisteren iets nieuws geleerd. Daar heb ik dit gespreksformulier bij gekregen. Zullen we dat eens samen doorlopen?” En als medewerkers gevraagd worden door een cursist of zij subject mogen zijn voor hun plan van aanpak, dan ervaren zij dat juist als een eer. Dus het mooie is dat juist opzichtige trucjes met open kaart in Waarderend Leiderschap al geweldig werken.

En wat als het lukt?
Daar staan veel mensen nauwelijks bij stil en daardoor zijn ze juist verrast door de effecten. Op de derde dag van ons programma halen we graag verhalen op: wat hebben deelnemers al geprobeerd in de praktijk? Afgelopen week hebben we weer prachtige verhalen gehoord. Bijvoorbeeld van een teamleider die al 4 jaar bezig is om een conservatieve docent mee te krijgen in de vaart van de ontwikkelingen en daar geen meter in was opgeschoten. Wat hij bij ons geleerd heeft, heeft hij toegepast in een gesprek van nog geen half uur, waarna de docent uit zichzelf gemotiveerd was om nieuwe technische middelen te gaan benutten. Alle trucjes en houdingsaspecten hadden maximaal effect door de grootste truc van allemaal: oprechte aandacht voor de ander. Daarmee kun je wonderen verrichten.