“Waarom je jouw oog voor succes weer moet trainen”
In de afgelopen week zijn drie opleidingsprogramma’s aangevangen. Het programma Waarderend Leiderschap in het Onderwijs is zowel in de open inschrijving als in de incompany variant van start gegaan. Daarnaast is de opleiding voor de docenten in de pilot “Beter leren door kennis van drijfveren?” begonnen. Het is iedere keer weer opvallend hoe blij de deelnemers worden van de positieve insteek en het leren van hun beste ervaringen. Dat het iets is wat wij echt moeten leren, werd mij duidelijk toen ik naar aanleiding van mijn vorige blog op een artikel stuitte van hersenonderzoek door psychologe Eveline Crone.
Kinderhersenen reageren op positieve feedback
Het was al bekend dat bij kleine kinderen belonen beter werkt dan straffen. Eveline Crone heeft in haar onderzoek laten zien dat dit verklaard kan worden door de werking van het kinderbrein. Zij heeft drie leeftijdscategorieën (8 tot 9 jaar, 11 tot 13 jaar en 18 tot 25 jaar) een computeropdracht laten uitvoeren waarin zij regels moesten ontdekken terwijl zij in een MRI-scanner lagen. De hersenen van de jongste kinderen reageerden nauwelijks als zij een fout maakten, maar gaven een sterke activiteit weer bij positieve feedback.
En dat is bij twaalfjarigen al precies andersom
Eveline Crone had verwacht dat het brein van twaalfjarigen ongeveer net zo zou reageren als dat van de jongere kinderen, maar tot haar verrassing werden de regelcentra van hun hersenen veel sterker geactiveerd door negatieve dan door positieve feedback. Het brein van pubers lijkt daarmee al veel sterker op dat van volwassenen, dat evenzo reageert. Wat deze verandering veroorzaakt is nog een vraag. Eveline Crone vermoedt een samenspel tussen hersenrijping en ervaring.
Wat zou daarbij de rol van hersenrijping kunnen zijn?
Van pubers weten wij dat de onderlinge sociale verhoudingen belangrijker gaan worden. Je wilt graag bij een groep horen waarmee je je kan identificeren. Het is belangrijk om je daarvoor aan de onderlinge normen te confirmeren. Wellicht wordt het puberbrein wel gevoeliger voor het signaleren van fouten, omdat afwijkend gedrag tot uitsluiting zou kunnen leiden. Het zou ook kunnen dat de mens evolutionair op deze leeftijd al gevoeliger wordt voor het detecteren van gevaar. Verandering van het brein is dan een voorwaarde voor het voortbestaan van de soort.
Wat zou de rol van ervaring kunnen zijn?
Aan de andere kant, kinderen krijgen les van volwassenen waarvan het brein sterker reageert op negatieve feedback. Wanneer die op basis daarvan ook naar de kinderen toe meer bezig zijn met wat er mis gaat, gaan kinderen daar gaandeweg wellicht zelf ook meer op letten. Het zou dus ook kunnen dat het denken in fouten, problemen en te korten in het onderwijs leidt tot een negatieve conditionering van het kinderbrein.
En maakt dat dan wat uit?
Als jonge kinderen beter leren van positieve feedback, is het sowieso belangrijk dat volwassen leerkrachten daar bij aansluiten. Dat vraagt het nodige bewustzijn om de gevoelige foutdetectie van het eigen brein opzij te kunnen zetten. Als dat systematisch gebeurt in het onderwijs, zouden wij dan over een decennium andere resultaten kunnen zien? Zelfs als dat niet zo is, mogen wij het kijken naar successen ons volledig eigen maken. Want dat wij daar gelukkiger van worden, staat buiten kijf. Blijkbaar moeten wij er alleen moeite voor doen om het weer aan te leren.