Waarom ouders voor leerkrachten een nachtmerrie kunnen zijn
Soms hebben leerkrachten te maken met in hun ogen ‘lastige ouders’. Bijvoorbeeld ouders die hoge verwachtingen hebben van hun kind. Die de leerkracht de schuld geven als het kind onvoldoende presteert en gaan vertellen hoe die dat moet oplossen. Alleen al de gedachte aan een gesprek met zulke ouders kan de spanning doen oplopen. Dat is volstrekt begrijpelijk. En toch is het onhandig. Het brengt een voorspelbare escalatie op gang.
Je pompt je op
Bijvoorbeeld, als de leerkracht in het tienminutengesprek een probleem wil aankaarten. Deze gaat zich dan van tevoren mentaal wapenen tegen het verwachte weerwoord. Omdat het handig lijkt, wordt voor de vorm nog wat positieve punten genoemd. Vervolgens komt alle spanning er in de onontkoombare ‘maar…’ uit. Een goed voorbereid betoog volgt, onderbouwd met feiten. Het wordt stevig doortimmert neergezet. Want deze ouders moeten toch echt overtuigd worden van het feit dat hun hoge verwachtingen niet realistisch zijn…
Je krijgt een kettingreactie
De ouders denken vervolgens: “Jij hebt geen goed beeld van mijn kind” en willen de leerkracht gaan overtuigen van de kwaliteiten van het kind. Daarop reageert de leerkracht met een herhaling van wat er niet goed gaat, omdat die zich niet gehoord voelt. Tot ergernis van de ouders wordt daarbij nog eens nadrukkelijk en overbodig gesteld: “Maar ik heb het beste met uw kind voor.” “Ja”, denken zij, “dat moest er nog eens bijkomen, dat het niet zo is.” En zo wordt de afstand tussen ouders en leerkracht steeds groter.
Waar het mis gaat
Het begint bij de twee aannames van de leerkracht. De eerste aanname is dat het lastige ouders zijn. Dat wordt een selffulfilling prophesy. Deze aanname zorgt er namelijk voor dat het gesprek zo wordt aangepakt dat de ouders inderdaad lastig gaan doen. De tweede aanname is dat de verwachtingen van de ouders te hoog zijn. Op de een of andere manier lijken leerkrachten zich verantwoordelijk te voelen voor deze verwachtingen en de behoefte te hebben om ze bij te stellen. Dat maakt de relatie ongelijkwaardig en de aanpak, meestal onbedoeld, belerend.
Welke gedachten wel helpen
Zoals ik als interim schoolleider al zei: “Er bestaan geen lastige ouders. Er bestaan alleen ouders die zich zorgen maken om hun kind.” Als je vanuit die gedachte klachten van ouders goed onderzoekt, kan je ontdekken waar hun behoeft ligt en voelen zij zich gehoord. Dat alleen al haalt de spanning uit de relatie. Daarnaast is het interessant om ervan uit te gaan dat de hoge verwachtingen van de ouders een reële grond hebben. Vraag er maar eens naar. Wanneer is hun kind op zijn best? Wat zijn dan de omstandigheden? Wat zien zij dan aan het kind? En wat kunnen wij daarvan leren voor de aanpak op school? Omdat je het niet over standpunten en beelden hebt, maar over concrete ervaringen, kan je gezamenlijk een reëel beeld krijgen van het potentieel van het kind. En dan heb je pas echt ‘het beste’ met het kind voor!
Als je als schoolleider graag wilt weten hoe gesprekken met ouders kunnen leiden tot positieve en constructieve samenwerking, download dan mijn e-book: “Samen ontdekken wat het beste werkt – Het effect van waarderende ouder- en leerlinggesprekken”
Deel dit bericht met je netwerk:
Ik kan niet uitgebreid reageren maar er bestaan wel degelijk lastige ouders die het leerkrachten onmogelijk maken, ze uitschelden, intimideren, bedreigen, mishandelen. Absurd! Veel wordt onder de radar gehouden ivm dreigende escalaties en negatieve reclame voor de school.
Beste Linda,
Het is geenszins de bedoeling om de beleving dat er lastige ouders zijn te ontkennen. Het is heel naar als leerkrachten te maken krijgen met verbale en fysieke agressie. Mijn stellingname is dat de gedachte dat een ouder lastig is niet helpt om het te voorkomen. Het creëert het eerder. Iedere vorm van beïnvloeding loopt vanzelfsprekend aan tegen de grenzen van de redelijkheid. We gaan er in eerste instantie vanuit dat mensen nog beïnvloedbaar zijn, ook sterk geëmotioneerde ouders. Het zou al een enorm winstpunt zijn als je met een andere aanpak 75% van de ellende weet te voorkomen. Sterker nog: de waarderende aanpak zorgt dat de samenwerking met redelijke ouders ertoe leidt dat het potentieel van de kinderen meer tot bloei komt.
Ouders willen het beste voor hun kind. Leerkrachten (lelijk woord) willen zo goed mogelijk hun moeilijke werk doen! Als een leraar m/v kan uitleggen waarom hij/zij iets doet: waarom zitten we in groepjes, waarom juist niet; waarom begin ik met een kringgesprek, waarom niet; waarom doe ik …. (vul maar in). Maak keuzes, binnen beleid van de school. Sta achter die keuzes. Dan mag een ouder alles vragen! Je weet waar je voor staat!
Beste Aart van Dam, naar mijn ervaring zit het zelden in het kunnen uitleggen van de leerkracht, maar in de vaardigheid en interesse om vragen te stellen aan de ouders. Zonder vragen wordt uitleggen overtuigen en roept het weerstand op. Als een leerkracht goede vragen gesteld heeft, sluit iedere uitleg aan bij de behoefte van ouders en is het welkom. Het stellen van de juiste vragen, dat is de kunst.
Dag Aart
Allereerst: fijn dat je het zo op een rij zet. Er zijn inderdaad lastige ouders met te hoge verwachtingen van hun kind. Het helpt als je vooral de ouders het woord laat doen; zij putten zich dan uit in allerlei excuses en redenen en hun argumenten worden steeds zwakker. De woorden “ja maar” zijn dan ook niet nodig. Het werkt prima. Ik ben het overigens eens met een vorige reactie: ik ben geen leerkracht maar docent.
Je topic maakt een lastig punt bespreekbaar, Aart, prima!
En……ik vind het een beetje naïef om te denken dat als je maar hard genoeg denkt: “Er bestaan geen lastige ouders. Er bestaan alleen ouders die zich zorgen maken om hun kind”, je in 75% van deze gesprekken ‘ellende kunt voorkomen’.
Dat is ook wetenschappelijk gezien een totaal ongefundeerde conclusie.
Ik geloof echter wel dat je dit dmv het deelnemen aan specifieke communicatietrainingen kunt bereiken, en dat is een heel ander verhaal. Een verhaal dat overigens wel wordt ondersteund door evidence based onderzoek.
En ik sta helemaal achter je intentie, Aart, laat daar geen misverstand over bestaan.
Succes,
Jan C Visser
OnderwijsBovenwijs
Bedankt voor je leuke en prikkelende reactie Jan. Als ik train, merk ik altijd dat de houding (geïnduceerd door de gedachte) voorspelt wat de uitkomst van het gesprek wordt. Het nodigt uit om de communicatieve vaardigheden in te zetten die daartoe leiden.