Wat als we van regels en afspraken succesfactoren maken?

door | jan 21, 2025 | Blog | 0 Reacties

In het onderwijs worden vaak regels en afspraken gemaakt, zoals bijvoorbeeld schoolregels voor leerlingen en afspraken over hoe we les geven. Het wordt belangrijk gevonden dat iedereen zich daaraan houdt. Daar zijn allemaal goede redenen voor zoals veiligheid, voorspelbaarheid, rechtvaardigheid, continuïteit et cetera. Tegelijkertijd zijn er ook de nodige leerlingen, leerkrachten en docenten die vinden dat zij goede redenen hebben om zich er soms niet aan te houden. Dat leidt tot irritaties, wrevel, scheve gezichten en gedoe. Dat kwam in de afgelopen periode met regelmaat (pun intended) aan de orde in intervisies en gesprekken met schoolleiders. Hoe kunnen we mensen motiveren om zich eraan te houden?

Met regels en afspraken willen we succes verzekeren
Voor regels en onderlinge afspraken zijn altijd goede redenen. We hebben bijvoorbeeld ontdekt dat bepaalde zaken belangrijk zijn voor een fijne leeromgeving, effectieve lessen, vlotte processen en zorgvuldige procedures. Dat is gebaseerd op ervaring en onderzoek waarbij we ontdekt hebben wat werkt en succesvol is. Om dat succes te verzekeren en niet aan het toeval over te laten, wordt het in regels en afspraken gegoten.

En problemen voorkomen
Naar onze ervaring en onderzoek weten we ook dat bepaalde zaken tot problemen kunnen leiden als die niet gedaan worden of juist wel. Ook dat is een belangrijke motivatie om zaken vast te leggen in regels en afspraken. Het interessante daarbij is dat er heel veel manieren zijn waarop zaken mis kunnen gaan, wat kan leiden tot een steeds meer uitdijend woud aan regels. Zo kwam ik ooit als interimmer een lijst van vier pagina’s tegen met allemaal afspraken over hoe men om moest gaan met het schoolgebouw.

In demotiverende taal
De manier waarop regels en afspraken worden verwoord is vaak in taal die weinig motiverend is. Als we zaken heel belangrijk vinden, dan wordt dat vaak benadrukt met het werkwoord ‘moeten’. Bijvoorbeeld: van alle gesprekken moet een verslag gemaakt worden in het LVS. Van de dwang en druk die van dergelijke taal uitgaat kunnen mensen recalcitrant worden. Wanneer we problemen willen voorkomen, dan formuleren we regels en afspraken vaak in niet-termen. Zo mag er geen mobiele telefoon in de klas aanwezig zijn en mogen leerlingen tijdens de les niet naar het toilet. Ook dergelijke taal roept bij veel mensen weerstand op en daarnaast valt het woord ‘niet’ weg in ons brein, waardoor juist de aandacht gaat naar gedrag dat men wil voorkomen.

Die het denken beperkt
Regels en afspraken kunnen ons ook mentaal gemakzuchtig maken. Als wij ons er niet aan houden, staan we vaak niet stil bij de goede reden waarom ze zijn ingesteld en gaan wij daar gemakkelijk aan voorbij. Als wij ons er wel aan houden, dan kan het gebeuren dat wij dat ook doen in situaties waarin het niet zinvol is en het succes juist in de weg staat. Succesfactoren zijn situationeel en wat in de ene situatie werkt, kan ineffectief zijn in de andere situatie en andersom. Bijvoorbeeld: de mobiele telefoon is verboden in de klas zodat leerlingen met focus en aandacht in de les zitten, doch wanneer een leerling een belangrijk bericht verwacht omdat er iets aan de hand is in de familie, dan kan het ten koste van de aandacht gaan als de telefoon in het kluisje ligt.

Als we er succesfactoren van maken, wordt het motiverender
Stel dat we alle regels en afspraken omzetten in succesfactoren en dat er ook boven zetten? Wat zou er dan gebeuren? Dan wordt het sowieso al geformuleerd in andere taal. Dan is aandacht en focus in de les een succesfactor voor leren. Dan maakt het vastleggen van belangrijke zaken in het LVS jouw werk juist extra zinvol omdat jouw kennis en inzichten overdraagbaar worden. Dan gaan we zorgvuldig om met het gebouw, de meubels en de apparatuur, zodat we er zo lang mogelijk plezier van kunnen hebben. Dan is het toch veel motiverender om je eraan te houden?

Eenvoudiger
De hoeveelheid zaken die je kunt verbieden of verplichten om problemen te voorkomen is groot, zeker als je in detail treedt. Als we alle regels en afspraken omzetten in succesfactoren, dan wordt het veel eenvoudiger. Vele pagina’s kunnen teruggebracht worden tot enkele zinnen die de essentie weergeven. En als het echt belangrijk is dat er aan allerlei zaken gedacht wordt, dan hebben mensen meer aan een checklist of een stappenplan. Dat voelt ook veel meer als een keuze om ermee te werken, waardoor het aansluit bij onze behoefte aan autonomie.

En blijven we nadenken
Als we het eenvoudig houden, blijven mensen veel meer nadenken over de verschillende manieren waarop het succesvol toegepast kan worden. Wat kunnen we allemaal nog meer bedenken dat zorgt voor aandacht en focus in een les? Dat kan zowel helpen bij het voorbereiden als bij het improviseren wanneer er onverwachte dingen gebeuren. Natuurlijk is het dan wel belangrijk dat leerlingen, leerkrachten en docenten begrijpen waarom iets een succesfactor is en wat de reikwijdte is. Het toepassen vereist de nodige kennis en biedt volop ruimte om te leren. Laat dat nu net zo’n essentiële bedoeling zijn van het onderwijs.

Zo werkt dat ook in de waarderend aanpak
Ook voor voorspelbaarheid, veiligheid en uniformiteit weten wij uit eigen ervaring dat het werkt om vanuit gemeenschappelijke succesfactoren en werkende principes te werken. Hoewel de collega’s van Drives@School als persoon verschillen, merken mensen geen verschil als het gaat om de waarde die wij bieden. Dat komt omdat we allemaal doordrongen zijn van de principes van Waarderend Onderzoeken, de Waarderende Cyclus als uitgangspunt nemen en weten wat er belangrijk en helpend is om processen te sturen die mensen aanzetten hun potentieel te benutten. Ieder van ons voelt de vrijheid om daarin autonoom keuzes te maken. Daardoor is iedere trainingsdag verschillend en krijgt uiteindelijk iedereen wel hetzelfde mee. Daarbij is Waarderend Onderzoeken ook nog eens bij uitstek de manier om succesfactoren te ontdekken en het samen motiverend te verwoorden.

Als er een regel of afspraak is waarvan jij graag wilt dat iedereen zich daaraan houdt, hoe zou je die dan als succesfactor formuleren? Laat hieronder je reactie achter.

Bestel hier direct het nieuwste magazine ‘Schrift voor Schitterende Scholen’

Gratis E-book “Minder hard werken, meer resultaat”:

Vul hieronder je gegevens in en je ontvangt per omgaande het e-book "Minder hard werken, meer resultaat. Het effect van waarderende functioneringsgesprekken in het onderwijs". Tevens ontvang je nadat je het complete waardevolle e-book hebt ontvangen gratis tips via het e-zine "Schrift voor schitterende scholen".

Ja! Ik wil graag Waarderende functioneringsgesprekken met leerkrachten in mijn school. En ontvang graag mijn exemplaar
van het e-book.
dit veld niet invullen s.v.p.

Agenda

START DATAProgramma Waarderend Leiderschap in het Onderwijs

* Donderdag 20 maart 2025
Locatie: Kwartier Noord in Katlijk

* Vrijdag 12 september 2025
Locatie: Kapeller Put in Heeze

* Dinsdag 16 september 2025
Locatie: StayOkay in Dordrecht

* Donderdag 18 september 2025
Locatie: Nieuw Westert in Egmond-Binnen

* Donderdag 25 september 2025
Locatie: Agnietenberg in Zwolle

* Donderdag 15 januari 2026
Locatie: StayOkay in Dordrecht

* Vrijdag 16 januari 2025
Locatie: Soest

 

START DATAProgramma Patronen Herkennen, Waarderen en Veranderen

* Eerste trainingsdag donderdag 27 februari 2025
Locatie: Kwartier Noord in Katlijk

* Eerste trainingsdag dinsdag 16 september 2025
Locatie: Agnietenberg in Zwolle

* Eerste trainingsdag dinsdag 23 september 2025
Locatie: Nieuw Westert in Egmond-Binnen

* Eerste trainingsdag woensdag 1 oktober 2025
Locatie: StayOkay in Dordrecht

* Eerste trainingsdag vrijdag 10 oktober 2025
Locatie: Soest

Heb je belangstelling? Laat het ons weten!

Als je nieuwsgierig bent geworden naar de waarderende aanpak en je wilt ontdekken welke waarde het kan hebben voor jouw praktijk, dan mag je via onderstaand formulier aangeven dat je graag een uur lang gratis en vrijblijvend in gesprek wilt met een van onze coaches. We zien en spreken je graag en zijn heel benieuwd naar jouw verlangens!
Ja, ik wil graag een gratis Waarderend Strategiegesprek

Er wordt z.s.m. contact opgenomen om een afspraak te plannen.

dit veld niet invullen s.v.p.