“Wil je ergens vanaf? Zeg het vooral niet! “

Hé, is dat even een verrassing. Als je ergens last van hebt, dan mag je dat toch zeggen? Natuurlijk, dat mag zeker. Alleen is het de vraag of je het gewenste effect bereikt. Dit is ook niet een betoog om je assertiviteit te ondermijnen, integendeel zelfs. Ik wil vooral uitleggen waarom negatieve boodschappen desastreus kunnen zijn en wat dan wel werkt. Daniël Ofman heeft daar en geweldig model voor ontwikkeld.

De basis van het briljante model van Ofman
In 1992 introduceerde Daniël Ofman zijn briljante model van het kernkwadrant®. In het kort komt het erop neer dat iedereen kwaliteiten heeft die zo bij je horen, dat het tot de kern hoort van wie je bent. Deze zijn zo sterk dat het niet anders kan, of je laat het zien. Vaak zijn wij ons er niet van bewust, omdat het gaat om zaken die wij ‘normaal’ vinden. Keerzijde van deze kernkwaliteiten, is dat we deze soms zo sterk kunnen doorvoeren, dat wij valkuilgedrag gaan vertonen. Het wordt dan teveel van het goede. Nu is er een kwaliteit die wij kunnen ontwikkelen of herontdekken, die voorkomt dat wij in onze valkuil trappen. Dat wordt onze uitdaging genoemd. Wat deze uitdaging is, kunnen wij ontdekken bij mensen waar wij ons aan storen. Zij vertonen valkuilgedrag waar wij allergisch voor zijn, doch waarachter de kwaliteit schuilgaat die ons in balans kan brengen.

Wat er gebeurt bij negatieve boodschappen
Wanneer wij ons aan iemands valkuilgedrag storen, dan willen wij dat die daarmee stopt. “Wil je alsjeblieft nu eens je mond houden!” vragen we bijvoorbeeld aan iemand die de hele tijd aan het woord is. De ander heeft dan vaak de neiging om te denken “Nou, dan zeg ik wel niets meer!” en schiet vervolgens door in allergiegedrag, gedrag waar deze zelf een hekel aan heeft. Daarmee verliest de ander juist diens kwaliteit! Kortom, als je duidelijk maakt dat je van iemand iets niet meer wilt, loop je het risico om het totaal tegenovergestelde storende gedrag te krijgen en ben je nog veel verder van huis. Dit effect krijg je als leider al wanneer je aan medewerkers vraagt om bepaalde zaken ‘niet’ meer te doen.

Hoe je dan wel kan sturen
Het briljante van het model van Ofman is dat het een schitterende uitweg biedt. Het maakt helder dat het desastreus is om aan mensen te vragen om iets af te leren. Als je wilt dat mensen hun kwaliteit zo inzetten dat het een kwaliteit blijft, is het zaak dat zij iets aanleren om in balans te komen. Iets aanleren is ook nog eens veel makkelijker dan iets afleren. Daarbij kan je dat volgens het model van de geweldloze communicatie veilig verwoorden als jouw behoefte. Bijvoorbeeld: “Ik zou het fijn vinden als je ook aan anderen ruimte kan geven, zodat wij kunnen horen wat zij over het onderwerp te vertellen hebben.” Je behoefte zo formuleren dat helder is wat je graag wel wilt van de ander, is de meest essentiële en behulpzame vorm van feedback.

Dat vraagt wel alertheid
Bij het opstellen van leerdoelen in functionerings- of popgesprekken is het belangrijk om alert te zijn op de formulering. De ‘niet’ kant kan er soms ongemerkt insluipen. Bijvoorbeeld in de term ‘minder’. “Ik zou weleens minder chaotisch willen zijn” klinkt legitiem, maar is toch een negatief doel. “Wat gaat je dan helpen om meer te doen?” is een vraag die Waarderende Leiders stellen om hun medewerkers uit te dagen na te denken over de ‘wel’ kant. Leerdoelen, behoeften en wensen kunnen alleen positief geformuleerd worden. Dan worden ze bereikbaar.

En het andere goede nieuws uit Ofmans model…
Als jij je stoort aan het gedrag van een ander, dan kan jij van die persoon wat leren. Die heeft waarschijnlijk een kwaliteit in huis die jou meer in balans kan brengen. Hoe gaaf is dat, als we bij irritatie zo andermans kwaliteiten kunnen waarderen? Dat is tevens een manier om ervoor te zorgen dat zij het meer als kwaliteit gaan inzetten.

Wil je reageren op deze blog? Laat je reactie dan hieronder achter.

Deel deze blog met je netwerk